Dışsalcılık (Felsefe Sözlüğü)

//
472 Okunma
Okunma süresi: 2 Dakika

Giriş

Dışsalcılık (Externalism), epistemolojide, bir inancın gerekçelendirme durumunu etkileyebilecek şeyin, inananın, içsel faktörlerinin dışında, başka faktörlerde bulunduğu görüşüdür. Bu nedenle “dışsal” (yani bilgiyi elde edenlerin psikolojik durumlarının dışında) kabul edilen faktörler, bir önermeyi haklı çıkaran ilgili olgular dışsal ise, yine de kabul edilebilir olmaları için bilgi koşulları sağlayabilir. Bunun alternatif görüşü, İçselcilik (Internalism) olarak bilinir (bir inancı gerekçelendirmek için gerekli olan her şeyin, dış etkenlere başvurmak zorunda kalmadan bir kişinin bilincinde mevcut olduğu görüşü).

Gerekçelendirmeyle ilgili dışsalcı pozisyon, geniş çapta kabul gören bir görüştür (Edmund Gettier ve onun “Gettier-örnekleri”ne rağmen, son zamanlarda haklılandırılmış doğru inançtan daha fazla bilgi olduğunu öne sürenler olmuştur). Bazı Dışsalcılar, bir şeyi bilmek olarak kabul etmek için, kişinin söz konusu şey veya olguyla bir şekilde uygun bir şekilde, örneğin nedensel olarak ilişkili olması gerektiğini savunur. Bu Nedensel Bilgi Teorisinin bir örneği (bir inancın bir şekilde gerçeğin kendisinden kaynaklanması gerektiği fikri) şu şekilde gösterilebilir: Sezar’ın Rubicon’u aştığını biliyorum, eğer böyle yapması bir tarihçinin bunu söyleyen bir kitap yazmasına neden olduysa, yerel kütüphanemin onu satın almasına da neden olmuştur, bu da okuyup inanmama neden olmuştur.

Dışsalcılık Çeşitleri:

  • Semantik Dışsalcılık, bireyler için mevcut olan kavramların (veya dilsel bir kurguda kelimelerin anlamlarının), bu bireylerin çevresi veya dış dünyayla ilişkileri tarafından belirlendiği tezidir. Örneğin bir semantik dışsalcı, “su” kelimesinin, bilim adamları bu kimyasal bileşimi keşfetmeden önce bile, kimyasal bileşimi H2O olan maddeye atıfta bulunduğunu iddia edebilir.
  • Motivasyonel Dışsalcılık, Etik ve ahlak psikolojisindeki ahlaki inançların veya yargıların, içsel olarak motive edici olmadığı ve bir kişinin bir şeyin yapılması gerektiğine dair inancı ile onu yapma motivasyonu arasında içsel, gerekli bir bağlantı olmadığı görüşüdür. Bu yaklaşım, bağımsız bir arzunun (doğru olanı yapma arzusu gibi) gerekli olduğunu varsayar. Bu nedenle ahlaksızlık (ahlaki duyarlılığın eksikliği, doğru ve yanlışı umursamamak), motivasyonel bir dışsalcı için uygun bir şekilde anlaşılabilir.

Bilim Felsefesinde Tarihsel Dışsalcılık, bilimin, sosyal bağlamdan kaynaklandığını ve sosyo-politik çevrenin ve çevredeki ekonominin bilimsel ilerlemeyi belirlediğini iddia eder.


Externalism (Erişim Tarihi: 24.09.2021)

Çevirmen: Musa Yanık

Bir cevap yazın

Your email address will not be published.

Önceki Gönderi

Yanılabilircilik (Felsefe Sözlüğü)

Sonraki Gönderi

Deneycilik/Empirisizm (Felsefe Sözlüğü)

En Güncel Haberler Analitik Felsefe:Tümü