Felsefe Bölümü Tercih Edecekler İçin Rehber (2024) – Taner Beyter

Bu içerik 14/07/2024 tarihinde güncellenmiştir.

2024 yılı üniversite tercih dönemi yaklaşıyor. Felsefe lisans eğitimi almayı amaçlayan lise mezunu öğrenciler ve diğer ilgililer için birkaç kritik tavsiyenin de yer aldığı bir izlek oluşturduk. Öncelikle 10 tavsiyede (veya uyarıda) bulunacak sonra da 2022 ve 2023 yılında felsefe bölümlerine yerleşen son öğrencinin başarı sırasını ve özelliklerini paylaşacağız. Tüm veriler YÖKATLAS‘tan derlenmiştir.

2024 yılı için toplamda 76 felsefe bölümü kontenjanı açılmış görünmektedir. (2023 yılında bu sayı 72 idi). 2021 yılında felsefe bölümlerinin ciddi bir kısmında kontenjanlar boş kalmıştı. 2022 ve 2023 yılında görece bir toparlanma yaşandı denebilir. Bazı bölümlerin başarı sıralamaları ciddi bir biçimde değişti ve kontenjanlarda değişimler yapıldı. Bilgisi olmayanlar için; başarı sıralaması, ilgili lisans programına yerleşen son öğrencinin TYT-AYT başarı sıralaması ile ölçülmektedir.

İlgili felsefe bölümlerine yerleşen son öğrencinin TYT ve AYT derslerinde hangi dersten kaç net yaptığını görmek için şu bağlantıya tıklayabilirsiniz. Bu içeriğe dair katkı, öneri ve uyarılarınız olursa lütfen bize ulaşın.

O halde başlayalım: Felsefe lisans programı tercih yaparken kendimize hangi soruları sormalıyız?

1. Gerçekten felsefe bölümünde okumak istiyor muyum?

Lütfen kendinize önce bu soruyu sorun. Eğer yalnızca bir üniversiteye yerleşmiş olmak veya mezun olmak için felsefe lisans eğitimi alacaksınız hem kendinize hem sizden sorumlu olacak olan akademisyenlere zor zamanlar yaşatabilirsiniz. Çok daha kolay bir şekilde mezun olabileceğiniz başka lisans programları mevcut, eğer doğrudan felsefe okumaya yönelik hiçbir bireysel, entelektüel, akademik veya toplumsal motivasyonunuz yoksa felsefe bölümü tercih etmeyin.

Lisans felsefe bölümünden mezun olduktan sonra akademik kariyer yapabilir, devlet ve özel liselerde felsefe öğretmenliği yapabilir veya felsefe ile doğrudan bağlantısı olmayan alanlarda mesleki kariyer yapabilirsiniz.

2. Bölümün eğitim dili İngilizce mi Türkçe mi?

Bu soruya dair ülkemiz felsefecileri arasında birçok tartışma olduğunu söylemek gerek. Bizim fikrimiz eğitim dili İngilizce (veya Fransızca) olan bir bölümü tercih etmenin daha iyi olacağıdır. Tüm dünyada felsefe, birçok istisna ile birlikte, genellikle İngilizce yapılır. Eğer yabancı yayınları ve makaleleri okuyamazsanız Türkçe felsefe tarihine mahkum kalır ve kendinizi pek geliştiremezsiniz. Hem felsefe tarihi hem de çağdaş felsefeye dair birçok önemli metin hala Türkçeye çevrilmemiş haldedir. İngilizce eğitim alarak hem felsefe alanındaki neredeyse tüm literatüre doğrudan erişim sağlayabilir hem de yabancı dil bilmenin diğer faydalarını yaşamınızın sonuna dek deneyimleyebilirsiniz. Fakat bazı alanlarda İngilizce de yetmeyebilir ve Fransızca veya Almanca gibi dilleri öğrenmek gerekebilir.

Eğer eğitim dili Türkçe olan bir felsefe programına yerleşirseniz lütfen yabancı dil öğrenme konusunda bireysel çaba gösterin.

3. Kontenjan kaç kişilik?

Tercih edeceğiniz bölümün kontenjanı ne kadar az ise bu bir anlamda daha verimli bir eğitim ortamında olabileceğiniz anlamına gelir. 50 kişilik sınıflarda eğitim görevlisinin sizinle temas etme olanağı çok daha az iken 15 kişilik sınıflarda bireysel anlamda daha verimli bir ortamda bulunabilirsiniz. Kalabalık sınıflarda kaybolmak can sıkıcı olabilir.

4. Tercih edeceğim üniversite hangi şehirde?

Epey tartışmalı görünebilir fakat tercih edeceğiniz bölümün büyük şehirlerin birinde olması genel anlamda daha iyidir. Şehrin olanaklarından yararlanmak ve felsefe ile de ilişkili etkinliklerden yararlanmak için İstanbul, Ankara ve İzmir gibi şehirlere öncelik vermek daha anlamlıdır.

5. Bölümün akademik personel listesinde ulusal ve uluslararası yayını olan nitelikli felsefeci sayısı fazla mı?

En önemli ölçütlerinizden biri bu olmalı. Hem ders içi performansı hem de nitelikli yayın yapabilme becerisi daha yüksek akademisyenlerin olduğu bir bölümde eğitim almanız hem hayata hem de felsefeye bakış açınızı radikal bir biçimde etkileyebilir. Nitelikli akademisyenlerden felsefe eğitimi almak mezun olduktan sonra da etkisini hissedeceğiniz önemli bir etkendir. “Peki böylesi önemli bir konuda nasıl bir araştırma yapabilirim?” diye soranlar aşağıdaki tabloda yer alan bölümlerin yanındaki akademik kadro bağlantısına tıklayarak araştırma yapabilir. Eğer x üniversitesinin felsefe bölümünü tercih etmeyi düşünüyorsanız o bölümün akademik personelinin yayınlarına ve CV’sine bakmanız çok yararlı olabilir. Ne yazık ki bazı bölümlerde karşılaşacağınız akademisyenler sizi hayal kırıklığına uğratabilir.

6. Fen-Edebiyat Fakültesi’ne bağlı bir bölüme mi gidiyorum yoksa Eğitim Fakültesi’ne bağlı bir öğretmenlik programına mı?

Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Felsefe Grubu Öğretmenliği hariç aşağıdaki tabloda yer alan tüm bölümler Fen-Edebiyat Fakültesi, Edebiyat Fakültesi, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi gibi isimler taşımaktadır. Tüm bu isimlendirmeler araştırmacı-akademisyen-bilim insanı yetiştirme kurumu oldukları anlamına gelmekte olup hangisinden mezun olursanız olun, mezun olduktan sonra öğretmenlik formasyonu almanız mümkündür. Felsefe Grubu Öğretmenliği, lisans eğitimi içerisinde öğretmenlik formasyonu dersleri de vererek sizi mezun etmektedir. Ayrıca, aşağıdaki tabloda yer almayan Atatürk Üniversitesi ile Çukurova Üniversitesi’nde de Felsefe Öğretmenliği lisans programı mevcuttur.

7. Burs olanakları var mı yok mu?

Bazı bölümler %100 burs olanağı sunmaktadır. Bunun anlamı eğitiminiz esnasında üniversiteye para ödemek zorunda olmayacağınızdır. Kimileri ise %50 bursludur. Şu bağlantıdaki yanında ₺ olan bölümler belli bir ücret ödemeniz gerektiğini ifade eder. Eğer (burslu) uyarısı varsa da üniversiteye ödeme yapmıyorsunuzdur. Bu konuda daha ayrıntılı bilgi almak ve vakıf üniversitelerinin diğer burs olanaklarını öğrenmek için, ilgili bölümlerin ve üniversitelerin sekretarya ve halkla ilişkiler birimlerini telefonla arayabilirsiniz.

8. Yurtdışı olanakları var mı yok mu?

Bu soru üniversiteler arasında farklılık sergilemektedir. Eğitiminiz esnasında Work and Travel veya Erasmus gibi programlarla yurtdışına gitme olanağınız olması, felsefe bölümünün yer aldığı üniversiteyi tercih etmek için olumlu bir sebep olabilir. Bu konuda en sağlıklı bilgiyi ilgili üniversitenin halkla ilişkiler birimini telefonla arayarak (üniversitenin sitesinden halkla ilişkilerin telefon numarasını bulmak 15 dakika içerisinde yapılabilir) veya tanıtım günlerine katılarak edinebilirsiniz. Ne yazık ki internette çok fazla kirli bilgi mevcut.

9. Felsefe bölümünün lisans felsefe öğrenci topluluğu mevcut mu?

Lisans felsefe öğrenci topluluğunun olması, kendinizi geliştirmeniz, bir ürün ortaya koymanız, bilgi ve becerilerinizi pratik olarak paylaşabilmeniz, iletişim becerinizi geliştirmeniz, öğretim görevlilerinin gerçekleştireceğiniz etkinliklerde size eşlik edebilmesi ve benzeri gibi birçok açıdan çok önemlidir. Ne yazık ki görmezden geliniyor fakat gerçekten iyi bir felsefe bölümünün aktif ve nitelikli bir öğrenci topluluğu olur veya olmalıdır. Bölümlerin sekretaryalarını aradığınızda bu konudaki bir soruya da yanıt vereceklerini umuyorum. Veya Instagram ile Twitter gibi sosyal medya hesaplarından ilgili üniversitenin felsefe topluluğu sayfası var mı araştırabilirsiniz: Örneğin Ankara Üniversitesi Felsefe Topluluğu, Bilkent Üniversitesi Felsefe Topluluğu veya Boğaziçi Üniversitesi Felsefe Topluluğu şeklinde arama yapabilirsiniz.

10. Tercih edeceğim bölümün temsil ettiği bir gelenek var mı?

Kimi felsefe bölümleri bazı felsefe geleneklerini veya filozofların miraslarını temsil eder ve müfredatlarında buna ağırlık verir. Şayet analitik veya kıta felsefesine eğilimleyseniz bu geleneğe yakın akademisyenlerin olduğu bir bölümü tercih etmeniz yararlı olacaktır. Fakat süreç içerisinde fikriniz de değişebilir. Hegel’e ve Kant’a ilginiz varken ilerleyen yıllar çağdaş analitik zihin felsefesine ilgi duyabilirsiniz. Bu nedenle bu başlıkta yer alan soruya yanıt verirken aceleci davranmayın.

Eğer analitik felsefeye yakın bir eğitim almak istiyorsanız (evet bir analitik felsefe dergisi olarak bu noktada bir miktar torpil geçiyoruz) birçok başka üniversitede analitik felsefeye yakın bir noktada duran akademisyen olmasına rağmen genel anlamda Bilkent, Boğaziçi, Koç ve ODTÜ’nün ön plana çıktığını söyleyebiliriz. Fakat bu ifademiz, bu üniversitelerde kıta felsefesine yakın olanların veya kendini felsefe geleneklerinin bir noktasında görmeyenlerin olmadığı anlamına gelmiyor. Gördüğünüz üzere konu bir miktar sübjektif; bu ifademize katılmayacak birçok kişi olacaktır fakat bir lise öğrencinin bu konuda erişeceği bilgi kısıtlı olduğu için kopya vermek adına bize göre ODTÜ Felsefe bölümü gibi kimi bölümler bir tür hibrit (kıta ve analitik birlikte) yapıdayken Bilkent Felsefe bölümü belirgin bir şekilde analitik felsefeye yakındır, Hacettepe Felsefe bölümü Kıta geleneğine ve başka bölümler de felsefe tarihi veya İslam felsefesine yakın görünmektedir. Tartışmalı bir ifade kullandığımız için bu konudaki en güvenilir bilgiye ancak ve ancak ilgili bölümün akademik kadrosuna erişip akademisyenlerin yazdıkları makalelere göz gezdirerek ulaşabilirsiniz. Çünkü ismini saydığımız üniversitelerin felsefe bölümünde görevli akademisyenler bu ifademizi reddedebilir veya daha farklı bir değerlendirmede bulunabilir.

Peki hangi felsefe bölümü?

Ülkemizde çok değerli felsefe bölümleri ve akademisyenler vardır ve bir felsefe bölümünün niteliğini ölçmenin de birçok yolu ve boyutu mevcuttur. Aşağıdaki sıralama tüm bu yolları ve boyutları göz önüne almamaktadır. Fakat yine de en önemli nitelik değerlendirme ölçütlerinden biri TYT ve AYT sınavında en başarılı olan öğrencilerin o bölümü tercih edip etmediği olsa gerek. 2023 yılında bölüme yerleşen son öğrencinin başarı sırasına göre listelediğimizde ilk 24 bölüm şöyledir:

Felsefe bölümünün tadını çıkarın! Umarız felsefeye olan ilginiz hiç azalmaz ve giderek büyür!

• *Bu içerikte kullandığımız ifadeler yazarın görüşlerini içermektedir ve Öncül Analitik Felsefe Dergisi’nin editöryel politikasını yansıtmayabilir.
• **Bu tabloda Koç Üniversite’nin 2 kontenjanlı %50 burslu bölümüne yer verilmemiştir. Bu bölüme 2021 yılında yerleşen son öğrencinin başarı sıralaması 81.211, 2022 yılında yerleşen son öğrencinin başarı sıralaması ise 30.134, 2023 yılında yerleşen son öğrencinin başarı sıralaması ise 27.335’tür.
• ***Tabloda yer alan Anadolu Üniversitesi Felsefe Bölümü, Açık Öğretim değil Örgün Eğitim programıdır. Yani tablodaki diğer bölümler gibi fiziksel eğitim vermektedir.
• **** 8. sıradaki yer alan program İngilizce, 11. sırada yer alan program Türkçedir. İkisi de Ankara Üniversitesi Felsefe Bölümü lisans programıdır.