Stoacılık mantıklı bir yaşam felsefesidir ve pratik öğretileri, zorluklarla karşı karşıya kalındığında faydalı olabilir.
Stoacılık MÖ 3. yüzyılda kuruldu ve Antik Yunan ve Roma’da hızla popüler hale geldi. O zamandan beri etkili bir felsefedir çünkü akılcı, pratik ve mantıklı yaklaşımı; erdemli bir yaşam sürmek isteyenler için çekici bir yol haritası sunmaktadır. Aynı zamanda zorlukların, engellerin ve sıkıntıların üstesinden gelmeye yardımcı olabilecek cesaret ve dayanıklılık öğretileriyle de sevilir.
Kontrol İkilemi Güzel Ama Kullanımı Zor
Stoacıların en bilinen öğretilerinden biri kontrol ikilemidir. Teorileri şudur: İşler ya kontrol edilebilir (düşünceleriniz ve eylemleriniz) ya da kontrol edilemezdir (diğer her şey) ve sadece kontrol edilebilir şeyler hakkında düşünmek için zaman harcamalısınız çünkü kontrol edilemez şeyler hakkında elinizden hiçbir şey gelmez. Temel olarak, değiştiremeyeceğiniz şeyler için strese girmeyin; sadece kendiniz için endişelenin.
Özellikle ‘erdem’ ve ‘nasıl iyi bir hayat yaşayacağınız’ gibi fikirleri tartışırken bu düşünce tarzının nasıl yardımcı olduğu rahatlıkla görülebilir. Ancak, sıkıntı konusuna gelince işler biraz ters gidiyor. Elbette, yolumdaki engeller için endişelenmemem gerektiğini duymak güzel ama bunu söylemek yapmaktan daha kolay, değil mi? Elbette, eski Stoacılık felsefesinin bundan daha pratik tavsiyeleri de vardır, değil mi? Kuşkusuz, tabii ki var.
Stoacılar Azimlidir
“Zorluklar insanlara ne olduklarını gösterir” (Epictetus).
Stoacılar, dünyadaki her insanın boğulan bir adam gibi olduğuna inanırlar: İnsanlar her zaman karaya çıkmaya çalışır — yani iyi ve erdemli bir yaşam sürmeye çabalar — ama ne kadar uğraşırlarsa uğraşsınlar, her zaman yetersiz kalırlar. Yine de Stoacılar, insanın denemeye devam etmesi gerektiğini söyler ve sıkıntılarla mücadele etmenin sırrı son derece önemli olan bu kararlı zihniyettir. Aşılmaz görünen dış engellerle karşılaşınca denemeyi bırakmak kolaydır. Ancak, sıkıntıların üstesinden gelmek için, başarısızlığa rağmen devam edecek zihinsel güce sahip olmalısınız. Bir dahaki sefere bir engelle karşılaştığınızda, devam etmenin ne kadar önemli olduğunu kendinize hatırlatın. Bir engele çarpmış olmanın bir önemi yoktur, sadece denemeye devam etmeniz önemlidir.
Stoacılık Olumsuzu Olumluya Dönüştürür
“Nasıl ki mücevher sürtünmeden parlamazsa, insan da sınanmadan mükemmelleşmez.” (Seneca).
Stoacılar günlük mücadelelerin ağırlığı altında ezilmenin ne kadar kolay olduğunu bilirler, ama aynı zamanda bu mücadelelerin, dayanıklılık oluşturmanın bir yolu olarak görmenin ne kadar önemli olduğunu da bilirler. Bir Stoacı için en önemli özelliklerden biri metanettir. Sıkıntı karşısında bunu bir bırakma noktası olarak mı yoksa bir öğrenme fırsatı olarak mı görüyorsunuz? Bu haftanın geri kalanında zorluklarla karşılaştığınızda zihniyetinizi değiştirmeye odaklanın. Onları olumsuz görmek yerine, gümüş bir astar ortaya çıkarmaya çalışın. Bu sadece zihinsel kararlılığınızı keskinleştirmekle kalmayacak, aynı zamanda sizi daha mutlu edecek ve hayata daha olumlu bir bakış açısı kazandıracaktır.
Niyet Sonuçtan Daha Önemlidir
“Gücünüzü en iyi şekilde kullanın ve gerisini olduğu gibi kabullenin” (Epictetus).
Bir okçu yeterince hazırlanır, hedef alır fakat beklenmedik bir rüzgar nedeniyle hedefini kaçırırsa, hedefini vurmada başarısız olur — ancak bunun sebebi yalnızca dış etkenlerdir. Çünkü, Stoacı kontrol ikileminin belirttiği gibi; bazı şeyler etkimizin dışındadır ve nihai hedef sonuç değil niyettir. Sıkıntılarla uğraşırken, bu Stoacı öğretiyi akılda tutmak önemlidir. Niyet her şeydir: Zorlukları aşıp aşmamanız, elinizden gelen her şeyi yapmış olmanızdan daha önemli değildir. Sonuç sizin elinizde değil, ancak sıkıntının üstesinden gelmek istiyorsunuz ve sır da burada saklı.
Stoacılar Tutkuları Tarafından Yönetilmez
“Aşırı duygusal tepkilerden koparak ve kaçınarak kendimize ve başkalarına daha iyi hizmet ederiz” (Epiktetos).
Stoacılığın akılcılık değerinin bir sonucu olarak, takipçileri genellikle tavizsiz ve duygusal olarak kopuk olma ününe sahiptir. Bunların çoğu Stoacı değerlerle uyumsuz olsa da, duygulara yaklaşımlarının arkasında bazı gerçekler vardır. Stoacılar dürtüleri tarafından yönetilmek yerine bir nefes alır, bir an için uygun yanıtı düşünür ve sonra devam eder. Bu meditatif egzersiz, zorluklarla karşılaşan herkes için yararlıdır çünkü zihni temizler ve mantıksal düşünceye yer açar. Kendinizi mücadele ederken bulduğunuzda, düşüncelerinizi sakinleştirin ve sonraki birkaç adımı hayal etmeye çalışın. Dürtüsel olmayın, sizin için mümkün olan en iyi sonuca sahip olacak yanıtı seçin.
Değişim Kaçınılmazdır ve Yeni Çözümler Sunar
“Değişim, doğanın zevkidir” (Marcus Aurelius).
Stoacılar; tıpkı mevsimler değiştikçe koşulların da değiştiği gibi, her şeyin geçici olduğunu bilirler. Stoacılık, evrenin kalıcı durumunu vurgular ve şeylerin doğasında sürekli dalgalanma olduğunu kabul eder. Aynı şekilde siz de durgun değilsiniz, zaman geçtikçe engellere uyum sağlamak için yeni ve farklı şekilde gelişiyorsunuz. Stoacılar; hiçbir şey değişmemiş gibi görünse bile, sıkıntıya farklı şekilde yaklaşmak için her yeni günün bir şans olduğunu bilirler. Bir dahaki sefer üstesinden gelinemez gibi görünen bir problemle karşılaştığınızda, öncekinden farklı bir kişi olduğunuzu hatırlayın. Böylece yeni bakış açınız sizi çözümle buluşturabilecektir.
Natalie Noland – “How Can Stoicism Help Overcome Adversity?“, (Erişim Tarihi: 12.04.2024)
Çevirmen: Yusuf Ateş
Çeviri Editörü: İzzet Can Kalender
