Yaşam-Yanlısı (Pro-Life) Faydacılar Nerede? – Bryan Caplan

/
462 Okunma
Okunma süresi: 2 Dakika

Yaşam-yanlısı faydacıların sayısı epey azdır. Geçenlerde bir felsefe profesörü bana mesleği boyunca hiç yaşam-yanlısı faydacı tanımadığını söyledi.

Bu epey kafa karıştırıcı bir durum. Bir Faydacı olmasam dahi, kürtaj karşısında faydacı yaklaşım çok güçlü görünüyor. Şunu düşünelim: Hamile bir kadın hamileliğinden derinden rahatsız olsa dahi, bu yalnızca dokuz aylık bir hamileliktir. Bu, istenmeyen bebeğin, eğer sonuna kadar götürülürse hayattan zevk alacağı yaşam boyu faydadan daha ağır mı gelir?

Bir çok ampirik doğruluklar bu ilk bakışta (prima facie) durumu pekiştiriyor:

  1. Hemen hemen herkes hayatta olduğu için mutludur. İstenmeyen bebeğin “ortalamanın altında” bir yaşam kalitesi olabilir, fakat “ortalamanın altı” yine de genelde oldukça iyidir.
  2. Sağlıklı bebekleri evlat edinmek isteyenlerin olduğu uzun bir bekleme listesi – yani aşırı talep – vardır, bu sebeple biyolojik annelerin istemedikleri çocuklarını büyütmelerine gerek yoktur.
  3. Evlat verme etkisinden dolayı, istenmeyen çocuklar dünyaya geldikten sonra genellikle biyolojik anneleri tarafından aranırlar/özlenirler – pek çok evlat edinen üvey anne babanın üzüntüyle de olsa sonradan fark ettiği gibi.
  4. Kürtaj için yasal sınır süresini kaçıran kadınlar, duygusal olarak hızla toparlıyor gibi görünüyor. “Bir bebek dünyaya getirmek hayatımı mahvedecektir.” diye düşünen hamile kadınlar, ortalama olarak bakarsak aslında yanılmaktadırlar.

Faydacı biri, ulaşılan yaşam-yanlısı bir sonuçtan nasıl kaçınabilir? İki makul yol vardır:

  1. En azından fetüs zevk ve acı hissetmeye başlayana kadar konuşursak; doğmamış bir bebeğin elde edeceği faydanın hiçbir anlama gelmediği savunulabilir. Makul bir görüş. Fakat bir kez temel faydacı sezgiyi yani hazzın iyi acının kötü olduğunu kabul ettiğinizde, acıdan ziyade çok daha fazla haz hissedebilecek canlıların dünyaya gelmesinin büyük bir iyilik olduğu görülür. Haz dolu mutlu yaşamları destekleyebilecek ıssız bir dünya hayal edin: Faydacı biri bu dünyanın içini nasıl olur da doldurmak istemez ki?
  2. İnsanlar evlat edinmeye istekli olsalar dahi, istenmeyen her çocuğun sosyal açıdan büyük olumsuz etkileri olduğunu savunabilirsiniz. Açık bir şekilde, faydacılar, bir insanın dünyaya gelmesinin istatistiksel olarak bir diğer insanı mahkûm ettiği/bir diğerinin ölümü anlamına geldiği radikal bir Malthusçu açıklamayı benimseyebilirler. Bu açıklamayı benimsediğinizde, herhangi bir hayatı kurtarmak ahlaki olarak epey şüpheli hale gelir.

Kürtaja karşı Faydacılığı öne sürdüğümde, insanlar genellikle, “Fakat bu, binlerce bebek sahibi olmak gibi başka bir ahlaki sorumluluk anlamına geliyor” şeklinde tepki veriyorlar. Haklı görünüyorlar. Benim yaklaşımıma göre ise bu, Faydacılığa karşı makul olan başka bir argüman anlamına geliyor. Yaşam yaratmak/dünyaya getirmek, Faydacıların kavramsal olarak neyi reddettiğinin başlıca bir örneğidir: Ahlaki anlamda iyi ama zorunlu olmayan eylemler. Fakat Faydacıların zor bir karar verme konusundaki kötü şöhretli istekleri göz önüne alındığında, niçin bu noktada itiraz etsinler ki?


Bryan Caplan– “Where Are the Pro-Life Utilitarians?“, (Erişim Tarihi: 05.09.2021)

Çevirmen: Taner Beyter

Bir cevap yazın

Your email address will not be published.

Önceki Gönderi

Filozof Peter Singer’ın 45 Yıl Boyunca Hayvanları Savunarak Öğrendiği Şey – Kelsey Piper

Sonraki Gönderi

Ünlü Düşünce Deneyleri, Metaforlar ve Paradokslar Bölüm 1: Zihin Felsefesi – İbrahim Yeşua Özçelik & Alparslan Bayrak

En Güncel Haberler Analitik Felsefe:Tümü