Birçok muhafazakâr Hristiyan ve Ateist, biyolojik evrim doğruysa Tanrı’nın var olmadığını iddia eder. İronik bir biçimde, birçok muhafazakâr Hristiyan, ateizme yol açtığı gerekçesiyle evrim kuramına saldırmış olsa da hiçbir çağdaş filozof evrimi ateizm lehinde kanıt olarak kullanmamıştır. Gerçekten de, evrimin metafiziksel natüralizm lehine ve teizme karşı kanıt olduğu iddiası için bir argüman formüle eden tek felsefeci, agnostik filozof Paul Draper’dir.
Draper, evrim kuramının naturalizm lehine bir kanıt olduğunu iddia eder. Başka bir ifadeyle, Draper’in argümanı, evrim kuramının Tanrı’nın varlığı ile mantıksal olarak tutarsız olduğunu iddia etmez. Aksine, evrim kuramı hakkında bilinen gerçeklerin teizmle tutarlı olmasına rağmen teizme karşı kanıt sağladığını iddia eder.
Bu argüman özel olarak Hristiyan Tanrı kavramına değil, bizzat genel Tanrı kavramına odaklanır. Draper, diğer tüm koşullar eşit olduğunda, karmaşık yaşamın kökeni hakkında bilinen gerçeklerin teizme karşı *prima facie kanıt olduğunu savunur.
Argümanın İnformel Açıklaması
Bu argüman, biyolojik evrimin doğruluğunu varsayar. (Bu varsayımın savunusu için Talk.Origins arşivine bakınız.) Tabii ki biyolojik evrim teizmle mantıksal olarak uyumludur, Tanrı yaşamı yaratmak için evrimi kullanmış olabilir. Ancak teizm doğruysa, Tanrı yaşamı var etmek için birçok farklı metot kullanmış olabilir ancak bu metotlar natüralizm doğruysa imkansızdır. Bunun aksine, eğer natüralizm doğruysa, evrim de “neredeyse” doğru olmak zorundadır. Diğer yandan, teizm metafiziksel bir dualizmi ima ettiğinden, teizmde zihinlerin temelde fiziksel olmayan varlıklar olması ve bu nedenle de bilinçli yaşamın bilinçsiz yaşamdan temelde farklı olması muhtemeldir. Fakat bu da bilinçli yaşamın bilinçsiz yaşamdan bağımsız olarak yaratılmasını – yani evrimin yanlış olmasını – mümkün kılar. Dolayısıyla, biyolojik evrimin, teizmin doğru olduğu varsayımından ziyade natüralizmin doğru olduğu varsayımında daha olası olduğu bilimsel gerçeği doğrudur.
Argümanın Formel Açıklaması
Tanımlar
- soyağacı tezi: kompleks yaşam basit yaşamdan evrimleşmiştir
- genetik tez: kompleks organizmaların popülasyonlarındaki tüm evrimsel değişimler ya jenerasyonlar arası genetik değişimlerdir ya da bunların sonucudur.
- evrim: genetik tezle soyağacı tezinin birleşimi
- Darwinizm: rastlantısal doğal seçilim ile işleyen doğal seçilimin artan karmaşıklıkla sonuçlanan evrimsel değişimi sürükleyen esas mekanizma olduğunu belirten daha spesifik iddia
- Doğa üstü şahıs/kişilik: fiziksel evrenin bir parçası veya ürünü olmayan şahıs/kişilik
- kusursuz şahıs/kişilik: mutlak güçlü (kadiri mutlak), mutlak bilgili (kadiri alim), ve mutlak ahlaki iyi (ahlaken kusursuz)
- Tanrı: kusursuz doğaüstü şahıs/kişilik
- teizm: Tanrı’nın fiziksel evreni yarattığı hipotezi
- metafiziksel naturalizm: evrenin kapalı bir sistem olduğu, yani doğal dünyanın bir parçası olmayan hiçbir şeyin onu etkilemediği hipotezi
(Not: Draper, Darwinizm’den yalnızca, argümanının Darwinizm’e dayalı Natüralizm için kanıt argümanı olmadığını, ki bu soruya dilenme safsatası olurdu, ancak natüralizm için evrimsel (yukarıda tanımlandığı gibi) kanıt argümanı olduğunu göstermek için bahseder.)
Draper’in Evrime Dayalı Kanıtsal Argüman
Mantıksal Biçim
- Evrim öncelikle, teizmin doğru olduğu varsayımından ziyade natüralizmin doğru olduğu varsayımı ile daha muhtemeldir.
- Ağrı ve hazzın sistematik olarak üreme başarısına bağlı olduğu açıklaması, evrimsel teizmin doğru olması varsayımından ziyade evrimsel natüralizmin doğru olduğu varsayımında daha muhtemeldir.
- Öyleyse acı ve haz hakkındaki bu açıklama ile birleşen evrim kuramı, teizmin doğru olduğu varsayımından ziyade natüralizmin doğru olduğu varsayımında daha muhtemeldir. (1 ve 2’den)
- Natüralizm, en az teizm kadar akla yatkındır.
- O halde, diğer kanıtlar eşit olduğunda, natüralizmin teizmden çok daha muhtemeldir. (3 ve 4’ten)
- Natüralizm, teizmin yanlış olmasını gerektirir.
- Öyleyse, diğer kanıtlar eşit olduğunda, teizmin yanlış olması epey muhtemeldir. (5 ve 6’dan)
İşaretler ve Semboller
- Pr(x): herhangi bir x önermesinin epistemik olasılığı
- Pr(x/y): y koşuluna bağlı olan herhangi bir x önermesinin epistemik olasılığı
- “>!”: “daha muhtemeldir”
- “>!!”: “çok daha muhtemeldir.”
- E: evrim
- T: teizm
- N: metafiziksel natüralizm
- P: acı ve haz sistematik olarak üreme başarısına bağlıdır (acı ve hazzın biyolojik rolüne dayalı Draper’in argümanı)
Draper’in Evrimsel Açıklamaya Dayalı Evrimsel Argümanı
- (1) Pr(E/N) >! Pr(E/T).
- (2) Pr(P/E&N) >! Pr(P/E&T).
- (3) Pr(E&P/N) >!! Pr(E&P/T). (1 ve 2’den)
- (4) Diğer kanıtların eşit olduğunda, Pr(N) >= Pr(T).
- (5) O halde, diğer kanıtlar eşit olduğunda, Pr(N/E&P) >!! Pr(T/E&P). (3 ve 4’ten)
- (6) Natüralizm, teizmin yanlış olmasını gerektirir.
- (7) O halde diğer kanıtlar eşit olduğunda, Pr(T/E&P) <!! 1/2. (5 ve 6’dan)
Draper’in Öncüllerinin Savunusu
Birinci Öncül
Draper’in ilk öncülüne tekrar bakalım;
(1) Pr(E/N) >! Pr(E/T).
S ≡ hususi/özel yaratıcılık yaklaşımı. E,~S’yi gerektirir. O halde, E mantıksal olarak ~S & E ile eş değerdir.
Pr(E/N) >! Pr(E/T) iff Pr(~S&*E/N) >! Pr(~S&E/T)
Olasılık hesaplarının aksiyomlarını kullanarak şunu elde ederiz:
Pr(E/N) >! Pr(E/T) iff Pr(~S/N) x Pr(E/~S & N) >! Pr(~S/T) x Pr(E/~S&T)
Bu nedenle, Draper’ın Pr(E/N) >! Pr(E/T)’i gösterme stratejisi, şunu göstermek içindir:
- A. Pr(~S/N) >! Pr(~S/T), ve
- B. Pr(E/~S&N) >= Pr(E/~S&T)
Draper’in A Savunusu
N, S’nin yanlış olmasını gerektirir. Yani Pr(~S/N) = 1.
Fakat T dikkate alınırsa S doğru olabilir. Öyleyse Pr(~S/T) <1. O halde Pr(~S/N) > Pr(~S/T). Ancak Draper bundan daha ilginç bir iddiada bulunabileceğimizi iddia ediyor, yani; Pr(~S/T) <= 1/2. Başka bir deyişle, Pr(S/T) >= 1/2.
Bunu kabul etmenin nedenleri şunlardır:
- İlk bakışta, evrim kanıtı, teistlerin Tanrı’nın hususi/özel bir yaratıcı olmadığına inanmaları için sahip oldukları tek güçlü bir sebep gibi görünmektedir. (Yani bu demek oluyor ki, buna inanmak için güçlü bir öncülümüz yoktur.)
- “Geçmiş deneyimlerden biliyoruz ki Tanrı, eğer varsa en azından gizli deistik eğilimlere sahiptir.” Evrim kanıtlarından bağımsız olarak dahi, natüralist bilimin geçmişteki başarısı, teistlere Tanrı’nın hususi/özel bir yaratıcı olmadığına inanmaları için onlara bazı nedenler sunmaktadır.
- Teistler Tanrı’nın ayrı olarak, hiç olmazsa bazı kompleks yaşamlar yarattığına inanmak için epey güçlü bir ön nedene sahiptir: Bilinçli ve bilinçsiz yaşam arasındaki ayrım eğer teizm doğruysa son derece mühimdir.
- Darwin’den önce birçok teist, hususi/özel (evrim olmaksızın) yaratıcıydı.
O halde; Pr(~S/T) <= 1/2. Fakat bunun, “~ S’i, natüralizmde, teizmde olduğundan muhtemelen en az iki kat daha muhtemel kıldığını; bunun da natüralizmin olasılığını, teizm olasılığının en az iki katına” çıkardığını unutmayın.
Draper’in B Savunusu
B’deki olasılıklar, çeşitli kompleks yaşam türlerinin var olduğu arka plan bilgisiyle değerlendirilmelidir.
N, S’nin yanlış olmasını gerektirir, öyleyse ~S&N mantıken yalnızca N’ye eşdeğerdir. Kompleks bir yaşamın var olduğu düşünüldüğünde, N kabul edildiğinde evrimi bu kadar muhtemel kılan şey, evrime akla yatkın natüralistik alternatiflerin olmamasıdır. Bununla beraber T kabul edildiğinde, evrim dışındaki alternatifler daha muhtemeldir, çünkü kompleks yaşamın basit olandan kaynaklanması gerektiğini kabul etmek için daha az sebep vardır.
Öyleyse; Pr(E/~S&N) >= Pr(E/~S & T).
İkinci Öncül
P’nin “Acı ve haz sistematik olarak üreme başarısı ile bağlantılıdır.” ifadesini temsil ettiğini hatırlayın. Tekrar Draper’in ikinci öncülüne bakalım:
(2) Pr(P/E&N) >! Pr(P/E&T).
Bunun nedenini görmek için Darwinizm üzerine (D) konuşmaya geri dönelim. D’nin, doğal seleksiyon tarafından yönlendirilerek rastlantısal genetik mutasyon ile çalışan ve artan karmaşıklıkla sonuçlanan evrimsel bir değişimin temel mekanizması olduğu iddiası olduğunu hatırlayın. D, evrimsel natüralizm göz önüne alındığında, teizmden çok daha muhtemeldir.
Pr(D/E&N) !> Pr(D/E&T)
Öncelikle, Pr(D/E&N)’ye bakalım.
- D, zaman içinde yaşamın karmaşıklığındaki artışı diğer muhtemel doğal açıklamalardan daha iyi açıklamaktadır;
- D, natüralizm için açıklayıcı bir problemi: yani organik sistemlerdeki teleolojik düzeni açıklama problemini çözüme kavuşturur;
- Eğer natüralizm doğruysa doğal seleksiyon, evrimi yönlendirmesi beklenebilecek türden “kör” bir süreçtir çünkü doğal seleksiyonun kendisi böyle bir düzen göstermeksizin organik sistemlerdeki teleolojik düzenini açıklar.
Şimdi ikinci öncüle yani Pr(D/E&T)’e bakalım. Evrimsel teizm teleolojik düzeni Tanrı’nın bilinçli niyetleriyle açıklayabildiğinden, evrimi yönlendiren temel mekanizmaların kendilerinin teleolojik düzenine işaret etseydi bu hiç de şaşırtıcı olmazdı.
Bu sebeplerden ötürü; Pr(D/E&N) !> Pr(D/E&T)’dir.
Şimdi tekrar ikinci öncüle dönelim:
(2) Pr(P/E&N) !> Pr(E&T).
İşte bu öncül için destekleyici argümanlar:
- E & N & D, doğal seleksiyonla üretilen herhangi bir şey gibi acı ve hazda sistematik olarak P’de ifade edilen üreme başarısına bağlı olarak var olacağına inanmak için öncü bir neden sağlar.
- Arka plan bilgimiz, organik sistemlerin diğer birçok parçasının sistematik olarak üreme başarısı ile bağlantılı olduğunu içermektedir.
- Bununla birlikte, E&T göz önüne alındığında, P ancak üreme başarısının biyolojik amacı ve bilinmeyen bazı ahlaki gerekçeler, her birinin aynı anda kabul edilebilecek şekilde çakışması durumunda doğru olurdu. Bu, E & N & D’nin ihtiyaç duymadığı gerçekten büyük bir çatışmadır.
- Aslında, evrimsel natüralizm (E&N), üreme başarısına sistematik olarak bağlanarak, acı ve hazzın organik sistemlerin diğer kısımlarına benzeyeceğinden şüphe etmek için öncü bir neden gerektirecek hiçbir şey içermemektedir. E&N’nin doğru olduğu varsayımıyla acı ve hazzın ahlaki olarak rastgele bir şey gibi görünmesi son derece şaşırtıcı olurdu, oysa ki teizmin doğru olduğu varsayımıyla fark edilebilir bir ahlaki model daha az şaşırtıcı olurdu.
Referanslar:
- See Paul Draper, “Evolution and the Problem of Evil” in Philosophy of Religion: An Anthology (3rd ed., ed. Louis Pojman, Wadsworth, 1997), pp. 219-230; cf. Louis P. Pojman, Philosophy of Religion (Mayfield, 2001), chapter 6.
İlgili Diğer Bağlantılar:
- “Summary and Assessment of the Craig-Draper Debate on the Existence of God” (1998) by Jeffery Jay Lowder
- “The Problem of Evil: Part One“
- “Religious Experience and the Evidential Argument from Evil” by David Silver
- “Natural Selection and the Problem of Evil: An Evolutionary Model with Application to Ancient Debate” (2011) by Robert K. Fleck
- “The Problem of Evil” by William Lane Craig (search for “Draper” to find the relevant section)
- Summary of Draper’s Argument from Evolution by Meghan Ramsey (search for “Draper” to find the relevant section)
- “A Dozen Arguments for Atheism” by Richard Spencer
Cf. “ - Darwin’s Doubts and the Problem of Animal Pain” by Eric Russert Kraemer
Çevirmen notu:
*prima facie: ilk bakışta, ilk görünüşte anlamına gelen bir terim. Felsefeciler çoğunlukla bu kavram ile sezgilerimize veya ilk kez duyu verisine yaslanan şeylerin görünen ilk biçimini, tasvirini ima ederler. Örneğin ara geçiş fosilleri bulmak, ilk bakışta türlerin evrim geçirdiği hakkında bir kabulü destekler.
Jeffery Jay Lowder- “ Biological Evolution as Evidence against Theism”, (Erişim Tarihi: 05.07.2020), Erişim Kaynağı: http://naturalisticatheism.blogspot.com/2006/01/biological-evolution-as-evidence.html
Çevirmen: Taner Beyter
Çeviri Editörü: Can Kalender
