Bir Felsefe Metni Nasıl Yazılır? – 1000 Word Philosophy Editörleri

//
1242 Okunma
Okunma süresi: 14 Dakika

Çevirmen Notu: Orjinal metindeki başlık “How to Write a Philosophical Essay” olup burada “Philosophical Essay” olarak geçen ifadeyi “Felsefe Metni” olarak çevirmeyi uygun gördüm fakat yanlış anlaşılma riskinin önüne geçmek isterim. Her ne kadar kimileri “essay” ile “article”ın birbirine çok yakın hatta aynı şey olduğunu düşünse de metinde doğrudan “Article” geçmediği için “Makale” olarak çevirmedim, “Essay” ifadesi ise çoğu yerde Türkçeye “Deneme” olarak çevrilmesine rağmen bu doğru bir kullanım olmayabilir, çünkü denemeler okuyucu gözünde genellikle edebi metinler olarak anlaşılıyor. Bu açıdan “Philosophical Essay” ifadesini akademik makale standartlarına çok yakınsayan bir “felsefe metni” veya “felsefe kompozisyonu” olarak düşünebilirsiniz.


Şayet birini Tanrı’nın var olduğu, kürtajın ahlaken makul olduğu veya özgür iradeye sahip olduğumuz gibi felsefi bir iddia konusunda ikna etmek istiyorsanız, bir felsefe metni (philosophical essay) yazabilirsiniz. [1], [2]

Felsefe metinleri diğer birçok alandaki metinlerden farklıdır, fakat iyi bir planlama ve pratik aracılığıyla herkes iyi bir metin kaleme alabilir. Bu yazımızda size bazı temel öneriler sunacağız. [3]

1. Planlama

Genel anlamda konuşursak bir metin kaleme almaktaki amacınız belirli türden bir tezi savunmak yani felsefi bir iddia, argüman veya teori hakkında bir sonucu desteklemek olacaktır. [4] Bununla birlikte başka birinin kaleme aldığı makaleyi veya argümanı titizlikle açıklamanız ve ele almanız da istenebilir. [5]

Öncelikle, bir konu seçmelisiniz. Çoğu hoca/eğitmen, henüz siz yazmaya başlamadan evvel seçtiğiniz konuyu sizinle tartışmaktan memnuniyet duyacaktır. Kimi zaman hocalar, aralarından seçim yapabileceğiniz konularla ilgili size spesifik ipuçları sunar.

Açık olmak gerekirse, zaten ilgi duyduğunuz bir konuyu seçmek en iyisidir; yazmak için daha fazla motivasyon ve enerjiniz olur. Seçtiğiniz konu, yazmaya başlamadan evvel ne türden bir araştırma ve hazırlık yapacağınızı büyük oranda belirleyecektir, fakat lisans felsefe derslerinde genelde alandışı araştırma yapmanız gerekmez. [6]

Daha geniş çeperli olup çok sayıda teoriyi eleştiren ve savunan metinler, spesifik olarak belirli türden argümanları/ itirazları savunan veya bunları eleştiren metinlerden çok daha uzun olma eğilimdedir; bunun doğal bir sonucu olarak da ikna edici bir biçim alacak şekilde kaleme alınmaları da zorlaşır: Daha dar kapsamlı olmak, genel anlamda konuşursak, daha geniş kapsamlı olmaya göre daha iyidir.

Konu başlığınızı seçtikten sonra şu adımları izleyin:

  • İlgili konu ve argümanları gerçekten anladığınızdan emin olmalısınız. Bunun için genellikle metninizin konusuyla ilgili verilen okuma metinlerini titiz bir şekilde ve not alarak okumanız yeterli olacaktır.
  • (Argümanınızı özetleyen) Bir başlangıç iddiası (initial thesis) belirleyin. Genel olarak, ilginç/sıradan olmayan ama çok aşırıya da kaçmayan tartışmalı bir iddia seçmelisiniz. [7] Zaten katıldığınız ve onayladığınız bir tez konusunu seçmek zorunda değilsiniz, ama bunu yapmak bazen işleri kolaylaştırabilir. (Planlara böldükçe ve yazılar kaleme aldıkça, tezinizi tekrar gözden geçirip değiştirmek isteyebilirsiniz. Bunu yapmak metninizin geri kalanını gözden geçirmenizi gerektirebilir; özellikle de bazen ilk başta seçtiğinizden farklı bir tezi seçip savunmak istediğinizi fark ederseniz bunu yapmak gerekir.)
  • Belirlediğiniz tezin, felsefi bir tez olduğundan iyice emin olun. Küresel ısınmanın gerçek olduğu gibi pozitif bilimsel veya insanların arkadaşlarıyla vakit geçirmekten hoşlandığı gibi beşeri bilimsel iddialar, felsefi bir tez değildir. [8] Felsefi tezler genellikle bilimsel gözlemlere dayanarak ve onlara bağlı olarak değil, titiz akıl yürütmeler eşliğinde savunulur.

Hocanız sizden genellikle daha evvel hiçbir filozofun keşfetmediği bir argüman bulup kaleme almanızı elbette istemeyecektir. Fakat kaleme aldığınız metniniz, size önerilen okuma kaynaklarının söylediklerini tümüyle görmezden geliyorsa o halde bu, sözünü ettiğimiz kaynaklardan pek bir şey öğrenmediğinize işaret edecektir.

2. Yapı

Hemen elinize kağıt kalemi alıp tüm metni bir solukta yazmaya girişmek yerine öncelikle bir taslak/metin iskeleti geliştirmelisiniz; bunu yapmak metninizin alt bölüm ve başlıklarınızı planlayıp düzenlemenize yardımcı olacaktır. Elinizdeki metin yapısı muhtemelen aşağıdaki gibi görünecek fakat (size sunulan) elinizdeki adımları ve yönlendirmeleri dikkatlice takip etmelisiniz. [9]

2.1. Giriş ve Tez

Örneğin; “Bu makalede et yemenin ahlaken yanlış olduğunu savunacağım” gibi tezinizin ana amacını gösteren kısa bir giriş paragrafı kaleme alın. Bu ana amaç veya tez cümlesi (thesis statement), “Et yemenin ahlaken doğru olup olmadığını değerlendireceğim” gibi bir ön okuma/ön gösterim (preview) veya plan değildir. Şayet tez cümlenizi tek bir cümleye sığdırmakta zorlanıyorsanız muhtemelen birden fazla tezi savunmaya çalışıyorsunuzdur. [10]

2.2. Argümanlar

Bir argüman ileri süren ve açıklayan en az bir paragraf yazın. İleri sürdüğünüz tezinizi desteklemek amacıyla hangi deliller veya gerekçeler sunduğunuz açık olmalıdır.

Felsefe dersleri için yazılan metinlerin çoğunda, teziniz için yalnızca bir ana argümana ihtiyacınız olur. Birbirinden farklı birçok argümanı derinlik içermeyen bir biçimde veya hatalı olarak savunmaktansa tek bir argümanı sunmak ve onu da olabildiğince en iyi şekilde savunmak daha iyidir.

2.3. Eleştiri

Kaleme aldığınız metninizin olabildiğince kısa olması gerekmediği müddetçe, argümanınıza yönelik bir itiraza da yer verin. [11] Diğer veya karşı argümanın tam olarak hangi noktasının (içerdiği bir öncül veya genel biçim) şüphe içerdiği veya reddedildiği ve niçin sorgulandığı konusunda olabildiğince net olmalısınız [12].

Genellikle en çok başvurulanlar eleştiriler veya en güçlü olan itirazlardan birini seçmek daha iyidir. Size katılmayan zeki birinin argümanlarınıza nasıl karşı argümanlar sunacağını tasavvur edin ve bunlara yanıt verin.

2.4. Yanıt

Ele alıp incelediğiniz itirazlara kendi yanıtlarınızı verin. Şayet itirazlara ikna edici bir yanıtınız yoksa bu durumda başa dönüp tezinizi daha savunulabilir bir şekilde revize etmeniz gerekebilir.

2.5. Diğer İtirazlar ve Yanıtlar

Şayet yeriniz kalırsa argümanınıza yönelik ikinci en iyi veya ikinci en yaygın/bilinen eleştiriyi ele alabilir ve bunlara da yanıt verebilirsiniz.

2.6. Sonuç Bölümü

Sonuç bölümünde, bu metinde tam olarak ne yaptığınızı özetleyen bir paragraf kaleme alın. Burada daha önce ele almadığınız yeni veya oldukça tartışmaya açık görünen iddialara sakın yer vermeyin; aslında yapabildiğiniz ve başarabildiğinizden daha fazlasını yaptığınızı da ileri sürmemelisiniz. Bir felsefe metninin sonu sürpriz olmamalıdır.

3. Tarz

Kaleme aldığınız metin son derece anlaşılır ve okunaklı olmalı. Basit cümleler yazın ama bu sıkıcı görünürlerse de kafaya; çünkü bu okunabilirliği artırır. [13] Yazdığınız her cümlenizin, savunduğunuz tezinizi desteklediği açık olmalıdır. İleri sürdüğünüz bir iddia kafa karıştırıcı olursa, bu ifadeyi birden fazla farklı şekillerde tekrar ifade ederek aralarından en iyisini seçin.

Metninizin okunabilirliğini gözden geçirmek için bir dinleyiciye yüksek sesle okuyabilirsiniz. Ama metninizi eğlenceli bir hale getirip palyaçoya döndürmeyin. Zaten felsefedeki keskin ve net argümanlar kendi içinde eğlencelidir.

Sizinle aynı fikirde olmayıp eleştirilerini dile getirenlere hoşgörülü olmalısınız. Onların zeki, temkinli ve düzgünce insanlar olduklarını düşünüyormuşsunuz ve bu nedenle onların eleştirilerine yanıt veriyormuşsunuz gibi görünmesini sağlayın. Şayet okuyucularınız karakteristik felsefecilerden oluşuyorsa, kaleminizden çıkanlara itiraz etmek için mümkün olan tüm yolları deneyeceklerdir. O halde yapmanız gereken şey argümanlarınızı “sızdırmaz” veya “kurşun geçirmez” hale getirmeye çalışmak olmalıdır.

4. Alıntı ve Atıflar

Eğer hocanız size spesifik bir atıf tarzı kullanmanızı söylediyse onu kullanın. Ancak unutmamak gerekir ki felsefede hiçbir atıf tarzı evrensel olarak kabul görmüş değildir. [14]

Genel anlamda konuşursak hiç kimseden doğrudan doğruya alıntı yapmanız şart değildir. [15] Başka yazarlardan alıntı yapabilirsiniz; bunu yaptığınız yerde onlara kesinlikle atıfta bulunmalısınız. Sakın intihal yapmayın. [16] Akademik sahtekarlık söz konusu olduğunda çoğu kurumda ciddi cezai yaptırımlar vardır.

5. Sonuç

İyi kaleme alınmış bir felsefe metni, insanların ciddi bir meselede yeni bakış açılarıyla tanışmasına yardımcı olmakla kalmayıp onların fikirlerini bile değiştirebilir. [17] Bir felsefe metni kaleme alma sürecine başlamak, sahip olduğunuz felsefi görüşleri içselleştirmenin, geliştirmenin, test etmenin ve bazen de değiştirmenin en iyi yollarından biridir. Bunun için emek ve zaman vermeye değer.


Notlar

  • [1] Ana yazar: Thomas Metcalf. Katkıda bulunanlar: Chelsea Haramia, Dan Lowe, Nathan Nobis, Kristin Seemuth Whaley.
  • [2] Felsefe metni yazmanın dışında, yüz yüze fiziksel sunum veya videoya alınan bir konuşma da yapabilirsiniz. Etkili bir sunum da etkili bir felsefe metni kaleme almak için gerekli olan planlama ve hazırlık sürecine ihtiyaç duyar. Yani, gerçekten de, önce bir felsefi metin kaleme almanız ve sonra da bunu sunumunuzun taslağı gibi kullanmanız gerekebilir. Kaleme aldığınız metinde bazı bölümleri, örneğin alt başlıkları, argümanları, önemli alıntıları ve buna benzer yerleri; dinleyicilerin sizi daha iyi takip edin anlamasına yardımcı olmak adına sunum içinde görselleştirerek kullanabilirsiniz.
  • [3] Bu yazıdaki temel önerilerimizin çoğu Horban (1993), Huemer (n.d.), Pryor (n.d.) ve Rippon (2008) gibi isimlerin geliştirdiği çalışmalara dayanmaktadır. Bu yazımızdaki iddialara dair atıfta bulunabilecek yayınlanmış çok çok az akademik çalışma mevcut. Böyle olmasının sebebi ise, söz konusu iddiaların, felsefi metinler yazmayı nasıl öğreteceğimize yönelik farklı yaklaşımlarla ilgili kontrollü deneylerden ziyade genellikle hocaların deneyimleriyle iç içe olması ve bu deneyimler aracılığıyla doğrulanmasıdır. İşte tam da bundan ötürü bu yazımızdaki tavsiyeler, yüzlerce saat sürmüş olan felsefe lisans eğitmenliği deneyimine ve yine yüzlerce saat sürmüş olan felsefe dersi görme deneyimine sahip birçok profesyonel felsefeci tarafından incelendi. 1000-Word Philosophy editörleri de felsefe metinleri yazma konusunda binlerce saatlik deneyime sahiptir.
  • [4] Felsefenin çalışma alanları ve alt disiplinlerine dair daha fazla bilgi için bkz. Felsefe – Thomas Metcalf.
  • [5] “Argüman” dediğimiz şey ile felsefede ne kastedildiğine dair bir açıklama için bkz. Argümanlar: İnandığın Şeye Neden İnanıyorsun? – Thomas Metcalf.
  • [6] Felsefeye giriş derslerinde felsefe çalışmaları yapmak için alandışı araştırmalara girişilmesi tavsiye edilmez, hatta bazen bunu yasaklanır; çünkü bir felsefe çalışmasının ana amacı felsefi bir meseleye dair bir dizi görüş rapor etmek değildir; bundan ötürü de felsefe çalışmaları genellikle “araştırma raporları” (research reports) olarak görülmez. Bir felsefe çalışmasının amacı belirli bir argümanı, iddiayı veya teoriyi daha dar ve derinlikli bir şekilde incelemek, meseleyi nasıl anladığınızı ve eleştirel bir şekilde değerlendirdiğinizi göstermektedir. Şayet bir felsefe metni çok fazla alandışı araştırma çalışmalarını içerirse, bu eleştirel değerlendirme amacının önüne geçebilir.
  • [7] Epey tartışmalı olan tezlerden kaçınmak için iki gerekçe söz konusu: Birincisi, bu türden tezleri hakkıyla savunmak genellikle çok zordur. İkincisi, bu türden tezleri savunmaya çalışmanız hocanızı kızdırabilir, haliyle o da size (adil veya değil) daha düşük bir not verebilir. Örneğin, kürtaj yapmanın genel olarak ahlaken doğru veya genel olarak ahlaken yanlış olduğunu savunabilirsiniz ama ağzından kürtaj lehine bir cümle çıkan herhangi birinin işkence edilerek öldürülmesi gerektiğini ve hamile kalan herkesin hemen kürtaj olmaya zorlanması gerektiğini savunmamalısınız. Çünkü bu iki iddia da oldukça mantıksızdır, mantıksız oldukları için de onlarla ilgili güçlü argümanlar geliştirilmesi pek mümkün değildir. Fakat çok saçma olmayan bazı tezleri savunmak, bu tezlerle ilgili argümanınızı veya argümanlarınızı nasıl geliştirdiğinize ve savunduğunuza bağlı olarak hem sizin hem de hocanız için ilginç bir deneyim olabilir.
  • [8] Bir tezin felsefi bir içeriğe sahip olup olmadığı çoğunlukla kurucu ve başlıca felsefe eserlerinde savunulan tezlere ne kadar benzediğine bağlıdır. Bu da ilgili tezin metafizik, epistemoloji, aksiyoloji, mantık, felsefe tarihi vb ile ilgili bir tez olacağı anlamına gelir. Daha fazla bilgi için bkz. Felsefe ve Bilim’le Farklılığı – Thomas Metcalf & Felsefe – Thomas Metcalf.
  • [9] Ayrıca, şayet elinizde varsa, dereceli puanlama anahtarını da (“grading rubric”) (Ç.N.: verilen çalışmayı bileşenlerine ayıran ve her bir bileşenle ilişkili çalışmanın özelliklerinin farklı uzmanlık seviyelerinde açık tanımlarını sunan bir araç) takip edebilirsiniz. Eğitim aldığınız yer Canvas, Moodle veya Schoology gibi çevrimiçi bir öğrenme platformu kullanıyorsa, bu rubrik genellikle verilen ödev/çalışmanın kendisine eklenmiş halde bulunur. Rubrik, felsefi metnin ihtiyaç duyduğu farklı türden kriterleri ve bu kriterlerin her birine hoca tarafından nasıl bir ağırlık verilip değerlendirildiğini içeren listedir. Örneğin, metnin ihtiyaç duyduğu bazı kriterler görece daha fazla ağırlığa sahiptir, bundan ötürü de iyi bir ürün ortaya koymak adına bu kriterleri karşılamak için daha çok emek vermelisiniz. Aynı şekilde, bazı kriterler, tam not alabilmek için yapmanız gereken çalışmanın adımlarını açıkça gösterebilir.
  • [10] Bazı akademik çevrelerde “tez” veya “tez cümlesi” hem vardığınız sonucun hem de bu sonucu savunmaya dair sunacağın ana temel/dayanak ifadesi olarak görülür. Felsefe söz konusu olduğunda, teziniz genellikle şu örneklerdeki gibi sonuç ifadesi anlamına gelir: “Et yemek yanlıştır”, “Tanrı vardır”, Özgür iradeye sahip değiliz” vb vb; ulaştığınız böylesi sonuçlara yönelik sunduğunuz dayanak/temel, tezinizin de dayanak/temelidir.
  • [11] Daha açık bir şekilde ifade etmek gerekirse, bu, tezinizin veya ulaştığınız sonucunuz bizzat kendisine yönelik bir eleştiri değil, teziniz veya ulaştığınız sonuç için öne sürülen argümana yönelik bir itiraz olmalıdır. Çünkü bir argüman sunduğunuzda bu argümanla alakalı değil başka bir şeyle ilgili bir eleştiri görmek istemeyiz, böyle olması durumun ise bu durum okuyucunuzun veya dinleyicinizin ilgili argümanı daha iyi kavramasına ve değerlendirebilmesine yardımcı olmaz.
  • [12] Öncüller, argüman biçimleri ve eleştirilere dair daha fazla bilgi için bkz. Argümanlar: İnandığın Şeye Neden İnanıyorsun? – Thomas Metcalf.
  • [13] Okunaklı ve açık bir tarzda felsefe metni yazma lehine felsefi bir argüman ve böyle bir yazıyı nasıl kaleme alabileceğimize dair rehberlik için bkz. Fischer ve Nobis (2019).
  • [14] Felsefedeki en yaygın atıf stilleri APA (Purdue Online Writing Lab, n.d.a) ve Chicago’dur (Purdue Online Writing Lab).
  • [15] Okuyucunun, atıf yapılan veya alıntılanan yazarın ağzından çıktığını iddia ettiğiniz şeyi gerçekten de söyleyip söylemediğini bilmesi çok önemli olduğundan ötürü, en iyisi atıf vererek birinden doğrudan alıntı yapmaktır. Örneğin, epey sıra dışı ve şaşırtıcı bir iddia öne süren bir yazarın argümanını inceliyorsanız, yazarın bunu gerçekten gerçekten de iddia edip etmediğiniz göstermenin en iyi yolu ondan doğrudan alıntı yapmaktır. Bununla birlikte, başka cümlelerle ifade ederek gereksiz yere daha fazla yer kaplamasını istemiyorsanız bazı durumlarda ilgili bir bilgiyi veya argümanı çok rafine ve güçlü bir biçimde ifade etmiş olan bir yazardan da doğrudan alıntı yapabilirsiniz.
  • [16] İntihal, bir kişi yaptığı çalışmada başka bir yazarın çalışmasındaki içerik ve tarzdan birini veya her ikisini büyük oranda kopyalaması ve yaptığı bu şeyde ilgili yazara herhangi bir atıf yapmaması durumunda açığa çıkar. Ama unutmamak gerekir ki kurumunuz veya hocanız “intihali” bundan biraz daha farklı tanımlayabilir, bu yüzden kurumunuz veya hocanızın tanımını da bilmelisiniz. İntihal konusunda aklınıza takılan bir şey olur hemen hocanıza danışmalısınız.
  • [17] Bunlar giriş seviyesindeki ve görece kısa olan felsefe metinlerine yönelik tavsiyeler. Daha derinlikli ve ileri tavsiyelere ulaşmak için çevrimiçi olarak başvurulabilecek faydalı birçok felsefi metin yazma kılavuzu vardır, örneğin: Horban (1993); Huemer (n.d.); Pryor (n.d.); Rippon (2008); Weinberg (2019).

Bir Felsefe Metni Nasıl Okunur? – 1000 Word Philosophy Editörleri


Referanslar


İlgili Diğer Makaleler


Kaynak: How to Write a Philosophical Essay, (Erişim Tarihi: 04.10.2024)

Çevirmen: Taner Beyter

Bir yanıt yazın

Your email address will not be published.

Önceki Gönderi

Yabancılaşmanın Nedenleri – Ernest Mandel

Sonraki Gönderi

Zamanın Bir Başlangıcı Olmalı Mıdır? Craig’in Apriori Argümanları Üzerine Bir İnceleme – Wesley Morriston

En Güncel Haberler Analitik Felsefe:Tümü