Gerçekten Garip Olan Başka Bir Düşünce Deneyi – Alexandar Pruss

Kişisel kimliğin bellek teorisini kabul ettiğimizi ve insanların bir takım donanımdan diğerine taşınabileceğini kabul ettiğimizi varsayalım. Şu anda Alice’in dış dünyadan girdileri olmayan, zihinsel durumu sürekli olarak bir sabit diske yedeklenen, içsel determinist bir kişi olduğunu varsayalım. Şimdi Alice’in donanımın içinde AliceBir olduğunu ve E₀, E₁, E₂, E₃‘ü sırasıyla 0,1,2,3 zamanlarında deneyimlemiş bir kişi olduğunu varsayalım. Daha sonra ilk donanım yok edilir ve 2. zamandan hemen önceki yedekleme Aliceİki adlı başka bir donanım parçasına geri yüklenir. Aliceİki E₂ deneyimini yaşamaya devam eder. Sonra Aliceİki yok edilir ve 1. zamanın hemen öncesindeki bir yedekleme AliceÜç’e geri yüklenir, o da E₁ deneyimine sahip olmaya devam eder, ardından tüm donanım ve yedeklemeler doğal bir felaketle yok edilir.

Alice’in deneyimlediklerin sırası nedir? Bariz cevap şudur:

• Sırasıyla, 0-5 zamanlarında E₀, E₁, E₂, E₃, E₂, E₁

Özellikle Alice, E₂‘yi ikinci kez deneyimlediğinde, ne olacağından haberdar olsaydı, eğer E₁ hoş değilse, mantıklı olarak E₁‘den korkardı. Çünkü, E₁ onun için gelecekte olurdu.

İkinci E₁‘in ikinci E₂‘den sonra deneyimlenmesini sağlayan nedir? İkinci E₂’nin ikinci E₁’den sonra gelme sebebi dışsal zamanın sırasıdır. Alice’teki nedensel bağlantıların sırası değildir (ikinci E₂ birinci E₁‘den, ikinci E₁ birinci E₀‘dan geldiğinden ve Aliceİki ile AliceÜç donanımı arasında nedensel bir bağlantı gerekmediğinden).

Bunun biraz garip olduğunu düşünüyorum. Daha da tuhaf hale getirmek için, Aliceİki ve AliceÜç’ün, ilk kez 5. zamanda ve sonra 4. zamanda olacak şekilde zamanda yolculuk yapan bir odada olduklarını hayal edelim. Belki şimdi Alice son E₂’yi deneyimlemeden önce son E₁‘i deneyimler. Fakat bu yine de belirsiz.

Zaman yolculuğu yedeklemesinin ve zamanda yolculuk donanımının çeşitli kombinasyonları hakkında ne kadar çok düşünürsem, son E₂‘nin son E₁‘den önce gelip gelmediği bana o kadar belirsiz geliyor.

Bu tam olarak bir argüman sayılmaz. Ancak yukarıdaki düşünme şekli beni aşağıdakilerden birinin veya birkaçının doğru olduğunu düşünmeye sevk ediyor:

1. Zaman yolculuğu imkansızdır.
2. İnsanlar bir donanımdan diğerine taşınamaz.
3. Bir yedeklemenin geri yüklenmesinden kimse sağ çıkamaz.
4. Deneyimleme sırasının, tutumların rasyonalitesiyle sıkı bağlantısı yoktur.
5. Deneyimin sırası oldukça belirsiz olabilir.

Yazıyı daha kolay anlaşılır hâle getirebilecek bir tablo.

Alexandar Pruss “Another really weird thought experiment”, (Erişim Tarihi: 17.11.2020)

Çevirmen: Eren Gündemir & İzzet Can Kalender