Bilgi Güçtür: SSCB Bilimi Nasıl Destekledi? – Russia Beyond

Sovyetler komünizmi inşa etmek için anahtar bir araç olduğunu düşünerek bilime büyük önem vermişti.

SSCB prestiji son derece yüksek olan bir bilim kültüne sahipti ve bilim insanlarına büyük saygı duyuyorlardı. Bunun sebebi büyük ölçüde Marksizmin Bolşevik devletin hakim ideolojisi olmasıydı. Böyle bir ideolojiye “bilimsel” denirdi ve Sovyet üniversitelerinde “Bilimsel Komünizm” dersi bile veriliyordu.

Sovyet halkının dünya görüşü, imparatorluk Rusya’sındaki korkunç cehalet oranı ile baskın olan dinin aksine akıl ve bilime dayanacaktı.

Bilim, eğitim programının epey önemli bir parçasıydı. İktidarı ele aldıktan kısa bir süre sonra Sovyetler cehaletle savaşmaya ve bilim merkezli düşünceleri yaymaya başladı.

1917 Devrimi’nden hemen sonra Sovyetler araştırma enstitüleri açmaya başladı. Sadece 1918-1919’da bu yolla 33 bilimsel kuruluş kurdular. İlki Platin Enstitüsü’ydü (Nisan 1918’de kuruldu). 1923’e kadar 56 ve 1929’a kadar 406 tane daha araştırma enstitüsü kurmuşlardı.

Bilim, hızlı sanayileşme dönemi olan 1930’lardan itibaren SSCB’de yaşanan teknolojik atılım sürecinde son derece önemli bir faktördü. 1930’ların ortalarında, bilimsel araştırmalar için ayrılan fonlar 1920’lerin sonlarına kıyasla 8.5 kat artmıştı. 1930’ların sonunda Sovyetler, 18. yüzyıldan itibaren Rusya’da oluşmaya başlayan bilimsel altyapıyı tamamen geliştirmiş ve tamamlamışlardı.

SSCB, bilhassa gençler arasında bilimsel bilginin yayılması ve tanınmasına çok dikkat etti. 1920’lerde Bilgi Güçtür ve Genç Natüralist gibi dergiler kurulmuştu. Sovyet vatandaşları arasında bilimsel bilginin yayılmasını teşvik etmek için bilimsel kulüpler ve topluluklar kuruldu.

1950’lerin başında, “Bilgi” organizasyonu kuruldu, temel amacı bilimsel bilginin yayılımını teşvik etmek olan binlerce aktivist vardı. “Bilgi” milyonlarca insanın bilimsel bilinç düzeyini artırmaya ve geliştirmeye yardımcı olan çok sayıda kitap ve broşür yayınladı.

Bilimin popülaritesinde büyük bir artış, Sovyet uzay programının başarılarından kaynaklandı: Sputnik’in fırlatılışı ve Gagarin’in ilk uçuşu. Sovyet uzay başarıları teması, çeşitli posterler sayesinde epey popüler hale geldi.

Elde edilen bilimsel ilerlemeye rağmen, son derece bürokratik Sovyet ekonomisi genellikle bilim insanları tarafından üretilen yenilikleri doğru dürüst geliştiremedi, bu 1960’larda başlayan Sovyet ekonomisinin durgunluğunun da ana nedenlerinden biriydi. Yine de yetkililer, bilim ve endüstriyel üretim arasında bir bağlantıya ihtiyaç olduğunu inatla vurguladılar.

Russıa Beyond- “Knowledge is power: How the USSR promoted the sciences (PICS)”, (Erişim Tarihi: 21.07.2020), Erişim Kaynağı: https://www.rbth.com/education/329831-knowledge-is-power

Çevirmen: Taner Beyter