Filozoflar Neye İnanır: 2020 PhilPapers Anket Sonuçları (David Bourget ve David J. Chalmers) – Taner Beyter

Çoğunluğu Kuzey Amerika, Avrupa ve Australasya’dan olan yaklaşık 1.800 filozofun, farklı felsefi konu başlıkları ve problemlerle ilgili sorulara verdiği yanıtları içeren 2020 PhilPapers anketinin sonuçları yayınlandı.

David Bourget (Western University) ve David Chalmers (New York University ) ankete dair değerlendirmelerinde bu çalışmanın önemini şöyle açıklıyor:

Bu gibi anketlerin felsefede en az üç rolü olabilir. İlk olarak, günümüzün mevcut sosyolojisi yarının tarihidir; ve bu sonuçlar geleceğin felsefe tarihçilerinin işine yarayabilir. İkinci olarak, filozoflar, hangi yaklaşımların daha ciddiye alınması gerektiğini gerekçelendirirken, filozoflar arasındaki görüşlerin dağılımıyla ilgili genelde sosyolojik iddiaları kullanırlar, bu açıdan söz konusu bu gerekçelendirmenin sağlam temellere dayanması mantıklıdır. Üçüncü olarak; şayet felsefenin hakikate yaklaşma eğilimi varsa, o zaman filozofların görüşleri, felsefi yaklaşımların doğruluğuna dair bir dereceye kadar rehber görevi görebilir. Felsefenin gerçeğe yaklaşma eğiliminde olup olmadığı açık değildir; bu nedenle rehberlikle ilgili üçüncü iddiayı savunmuyoruz, ancak anketler açıkça felsefi pratiklerde ilk iki rolü üstlenebilir.

Ankette 40 “ana” soru ve 60 “ilave” soru yöneltilmiştir.

İşte ana soruların sonuçları:

1. A priori bilgi var mıdır?: evet %72.8; hayır %18.5; diğer %8.7.
2. Soyut nesneler: Platonizm %38.4; nominalizm %41.9; diğer %19.7.
3. Estetik değer: objektif %43.5; subjektif %40.6; diğer %18.9.
4. Felsefenin amacı nedir?: Hakikat/Bilgi: %42.2.; Kavrayış %55.8; Bilgelik %31.2; Mutluluk %12.6; İyilik/Adalet %22.7; diğer %10.8.
5. Analitik/Sentetik ayrımı var mı?: evet var %62.5; hayır yok %25.8; diğer %11.9.
6. Hayvan eti yemek ve hayvan endüstrisi: (Olağanüstü bir durum yokken; normal koşullarda hayvanları ve/veya hayvansal ürünleri tüketmek makul müdür): Hepçillik %48 (evet/evey); Vejetaryenizm (hayır/evet) %26; Veganizm (hayır/hayır) %18.4; diğer %9.9.
7. Epistemik gerekçelendirme: dışsalcılık %50.5; içselcilik %35.7; diğer %18.
8. Nozick’in Tecrübe Makinesine girer miydiniz?: evet girerdim %13; hayır girmezdim %76.9; diğer %9.7
9. Dış gerçekliğin varlığı (dünyanın varlığı): şüpheci olmayan realizm %79.5; şüphecilik %5.4; idealizm %6.6.; diğer %9.2.
10. Yaya köprüsü problemi: (bir kişiyi köprüden aşağı itmek, aşağıdaki yolda bulunan beş kişiyi kurtaracak, ne yapmalıyız?): İterdim %22.0; İtmezdim %56.0; Diğer %22.0.
11. Özgür irade: bağdaşımcı özgür irade %59.2; libertenyen özgür irade %18.8; özgür irade yok %11,2; diğer %11.4.
12. Cinsiyet: Biyolojiktir %29.0; Psikolojiktir-Yönelimseldir %21.5; Toplumsaldır %631; Gerçek Değildir %4.2.; diğer %14.8.
13. Tanrı: ateizm %66,9; teizm %18.9; diğer %14.0.
14. Bilgi: empirizm %43.9; rasyonalizm %33.5; diğer %27.6.
15. Bilgi iddiası: bağlamsalcılık %54.6; görecilik %5.4; değişmezcilik (invariantism) %25.5; diğer %16.4.
16. Doğa kanunları: Hume’cu %31.3; Hume’cu olmayan %54.3; diğer% 14.9.
17. Mantık: klasik mantık % 53.6; klasik olmayan %26.4; diğer %24.2.
18. Yaşamın anlamı: Subektiftir %33.0; Objektiftir %32.1; Yoktur %16.1; diğer %23.6.
19. Zihin içeriği: dışsalcılık %58.1; içselcilik %26.4; diğer %23.6.
20. Meta-etik: ahlaki realizm %62.1; ahlaki anti-realizm %26.1; diğer %11.8.
21. Metafelsefe: natüralizm %50.2; natüralist olmayan %31.1; diğer %19.1.
22. Zihin: fizikalizm % 51.9; fizikalist olmayan %32.1; diğer %15.9.
23. Ahlaki Yargı: bilişselcilik (cognitivism) %69.3; bilişselcilik olmayan %20.7; diğer% 10.3.
24. Ahlaki Motivasyon: içselcilik %41.0; dışsalcılık %39.3; diğer %22.0.
25. Newcomb Problemi: iki kutu var %39.0; bir kutu var %31.2; diğer %30.2.
26. Normatif Etik: deontoloji %32.1; sonuççuluk %30.6; erdem etiği %37.0; diğer %18.2.
27. Algısal Deneyim: temsilci görüş %39.3; qualia teorisi %15.1; ayrıkçılık %15.6; duyu-veri teorisi %5.
28. Kişisel Kimlik (Personal identity): psikolojik görüş %43.7; biyolojik görüş %19.1; uzak-olgular görüşü %14.9; diğer %26.6.
29. Felsefe ilerliyor mu? Eğer ilerliyorsa ne kadar?: ilerleme yok %3.8; bir miktar ilerleme var %46.6.; epey ilerleme var 41.7; diğer %8.4.
30. Politika: eşitlikçilik (egalitarianism) %44.0; komüniteryenizm %27.3; liberteryenizm %13.4; diğer %20.5.
31. Özel İsimler: Millian %38.7; Fregean %36.1 diğer %25.5.
32. Irk: biyolojiktir %18.7; toplumsaldır %63.4; gerçek değildir %15.0; diğer %13.3.
33. Bilim: bilimsel realizm %72.4 bilimsel anti-realizm %15.0; diğer %12.8.
34. Teletransporter/Işınlanan biri (yeni madde): hayatta kalır %35.2; ölür %40.1; diğer %24.8.
35. Zaman: B-teorisi %38.2; A-teorisi %27.2; diğer %36.2.
36. Tramway Problemi (beş kişi tam önümüzdeki tramway rayında, bir kişi makasın diğer yanındaki rayda ve ray değiştirmek zorunlu! Ne yapmalıyız?): ray değiştiren %63.4; ray değiştirmeyen %13.4; diğer %23.4.
37. Doğruluk: uygunluk (correspondence) %51.4; deflasyonizm %24.5; epistemik %10.2; diğer %16.8.
38. Belirsizlik (vagueness): epistemiktir %24.2; matafizikseldir %20.8; semantiktir %52.1.; diğer %15.6.
39. Zombiler: düşünülemez %16.4.; düşünülebilir ama metafiziksel olarak mümkün değildir %36.5; metafiziksel olarak mümkün %24.4; düşünülemez %16.0; diğer %22.5.
40. Hangi felsefi yöntem daha kullanışlı/önemlidir?: kavramsal analiz 70.9; kavram mühendisliği %39.5; empirik felsefe %60; deneye dayalı felsefe %32.6; formel felsefe %55.5; sezgiye-dayalı felsefe- %49.2; linguistik felsefe %46.2; diğer %7.2.

Bourget ve Chalmers, anket yapılan popülasyondaki değişiklik nedeniyle, yukarıda bildirilen sonuçların 2009 yılındaki anket sonuçlarıyla doğrudan doğruya karşılaştırılamayacağını söylemektedir. Buna rağmen her iki ankete de katılanların verdiği cevaplardaki en büyük değişimlerden bazılarını not aldılar. İşte salıncakta duranlar:

• tramvay probleminde makası değiştirmemeye (seyirci kalma) doğru yöneliş
• klasik olmayan mantığa doğru yöneliş
• ahlaki yargıda gayrı-bilişselciliğe doğru yöneliş
• bilgide invariantism’den uzaklaşma
• soyut nesneler’de Platonizme doğru yöneliş
• “ özgür irade yoktur”dan uzaklaşma

Filozofların görüşlerinin daha ayrıntılı bir analizi için tıklayınız.

Diğer yandan işte yeni eklenen sorulardan çıkan birkaç sonuç:

• %81.7 kürtaja bazen izin verilmesi gerektiğini düşünüyor.
• %75,1 idam cezasının kabul edilemez olduğunu düşünüyor.
• Bilince yönelik en yaygın görüş; yanıt verenlerin %33’ü tarafından desteklenen işlevselciliktir (functionalism).
• %51,3 genişletilmiş zihin (extended mind) tezinin bazı versiyonlarını kabul etmektedir.
• %50,9 cinsiyet kategorilerinin tekrar gözden geçirilmesini onaylıyor.
• %40,4 ırk kategorilerinin kaldırılmasını onaylıyor.
• % 64,2 insan genetik mühendisliğinin bazen izin verilebilir olduğunu düşünüyor.
• %44.9 ölümsüzlüğü seçiyor, %41.3 ölümsüzlüğü istemiyor, %13.6 ise “diğer”i tercih ediyor.
• Natüralist realizm en popüler metaetik olup; gayrı-natüralist realizmi ve inşacılığı (constructivism) geride bıraktı.
• Yaklaşık %30 kapitalizmi, %53 sosyalizmi desteklerken, %20’ye yakını ise “diğer”i seçiyor.
• %56 “epey fazla” felsefi bilgi olduğunu ve %32,5’i “biraz” felsefi bilgi olduğunu düşünürken; paradoks ise %3,6’nın “hiç” olmadığını söylemekten vazgeçirmedi.
• Zaman yolculuğunun metafiziksel olarak mümkün olup olmadığı konusunda ankete katılanların eşit olarak ikiye bölünmüşlerdir.
• Sadece %2’ye göre ise düşünce parçacıkları (Ç.N.: Panpsişizm ima ediliyor) bilinçli olabilir.

Bourget ve Chalmers, farklı soruların hangi cevaplarının ilişkilendirildiği hakkında da bilgi içerir. Sonuçların tamamı ve ek analizler için buraya gidin.

Evet; tartışma başlasın!

Kaynak

Çevirmen: Taner Beyter

Anketin nasıl yapıldığı ve daha ayrıntılı incelemesi için tıklayınız.

2009 tarihli anket sonuçları için: Filozoflar Neye İnanır? (David Bourget ve David J. Chalmers / 2013) – Taner Beyter