Giriş
Temelselcilik (veya Temelcilik), epistemolojideki inançların temel veya temel inançlara (diğer inançlara gerekçelendirici olarakdestek veren inançlar) dayalı olarak gerekçelendirilebileceği bir teoridir. Bu temel inançların kendi kendilerini haklı çıkardıkları veya apaçık oldukları söylenir ve diğer inançlar tarafından da gerekçelendirilmeleri gerekmez, ayrıca onlar, temel olmayan bir inançtan doğası gereği farklı bir inanç türüdür. Bu nedenle bir inanç ya temel bir inançtır ya da diğer inançlar tarafından gerekçelendiriliyorsa ve temel bir inanç tarafından desteklenen ve diğerlerinin nihai olarak dayandığı bir inanç zinciri tarafından gerekçelendiriliyorsa epistemik olarak gerekçelendirilir.
Temelselcilik karşıtları (Nietzsche ve Foucault gibi), temel kavramları çürütmek için mantıksal veya tarihsel/soykütüksel itirazları kullanırlar. Bağdaşımcılık, Temel-Bağdaşımcılık ve Reform Epistemolojisi gibi diğer epistemik kuramlar, Temelselciliğe alternatif olarak geliştirilmiştir.
Agrippa’nın Üçlemesi
Temelselcilik savunucuları tarafından, epistemolojik olarak bir dizi temel önermenin var olması gerektiği, aksi takdirde gerekçelendirme sürecinin her zaman Agrippa’nın Üçlemesi’ne yol açacağı söylenir. Bu, sonsuz bir gerilemenin dogmatik bir durma noktasında bittiği, hiçbiri mantıksal olarak geçerli olmayan döngüsel bir argümandır.
Agrippa’nın Üçlemesi (Kendini, bir bataklıktan kendi saçıyla çıkardığı iddia edilen Baron Münchhausen’den sonra Münchhausen-Trilemma olarak da bilinir), belirli bir gerekçe elde etmek için olası üç girişimin hepsinin mutlaka başarısız olması gerektiğini savunur:
- Belirli bir bilginin tüm gerekçeleri, aynı zamanda kendi gerekçelendirme araçlarını da gerekçelendirmek zorundadır ve bunu yaparken gerekçelendirme araçlarını yeniden gerekçelendirmek zorundadır (sonsuz bir gerileme).
- Bilgiyi doğrulamak için döngüsel bir argüman kullanılabilir. Ancak bu daha sonra geçerliliği feda eder.
- Kişi, kendini kanıtlamada, sağduyuda veya temel ilkelerde vb. durabilir, ancak bunu yaparken gerekçe kesin olmayacaktır.
Foundationalism, (Erişim Tarihi: 24.09.2021)
Çevirmen: Musa Yanık
