Pragmatizm (Felsefe Sözlüğü)

//
1712 Okunma
1 min read

Pragmatizm, pratik sonuçların veya gerçek etkilerin hem anlam hem de doğru için hayati bileşenler olduğunu düşünen, geç 19. yüzyıl ve erken 20. yüzyıl dönemlerinde ortaya çıkmış bir felsefe ekolüdür. En basit haliyle, bir şey yalnızca işe yaradığı müddetçe doğrudur. Bununla beraber Pragmatizm tek başına bir felsefeden ziyade felsefe yapmanın bir çeşit yolu yada stilidir.

Genel anlamda, Pragmatizm, dünyamızı tahmin etmede ve kontrol etmede rakiplerinden daha başarılı olduğunu kanıtlayan herhangi bir teorinin gerçeğe daha yakın olarak kabul edilebileceğini ileri sürer. Herhangi bir kavramın anlamının, kavramın tasvir ettiği herhangi bir şeyin akla gelebilecek işlevsel veya pratik sonuçlarıyla eşitlenebileceğini savunur. Pozitivizm gibi, bilimsel yöntemin genelde en çok teorik araştırmaya uyduğunu iddia etse de Pragmatizm aynı zamanda şüphenin çözümünün, hazır-inançların otoritesiyle ya da diğer yöntemlerle azimli ve kararlı olunarak elde edilebileceğini kabul eder.

Ekolün kurucusu Amerikalı filozof Charles Sanders Peirce, ilk olarak 19. yüzyılın sonlarında Pragmatik Maxim’i bir mantık maximi ve metafizik teorilere karşı bir tepki olarak ortaya sürdü (ve yıllar içinde birçok farklı şekilde yeniden ifade etti). Pragmatik Maxim esasen bir prensipler grubudur ancak bu prensiplerin her biri eşdeğer değildir (en azından yüzeyde) ve felsefi düşüncenin neredeyse her köşesine ulaşan çok sayıda ince versiyonu vardır.

Pragmatizm ekolü, 20. yüzyılın başlarında William James ve John Dewey’in felsefelerinde zirvesine ulaştı. ”Pragmatizm” terimi basılı olarak ilk kez terimi erken 1870’lerde Peirce’in bulduğunu düşünen James tarafından kullanıldı.

Pragmatizmin ilk dalgasından sonra hareket bölündü ve üç büyük alt-ekole ek olarak bir çok birbirinden bağımsız düşünüre kapı araladı:

Neo-Klasik Pragmatizm, klasik Pragmatistlerin ilkelerinin çoğunu miras alır ve destekçileri arasında Sidney Hook (1902 – 1989) ve Susan Haack (1945 -) bulunur.

Neo-Pragmatizm (bazen Dilsel Pragmatizm olarak da adlandırılır), felsefi metodolojisi veya kavramsal oluşumu açısından klasik Pragmatizmden farklı olmasına rağmen bir tür Pragmatizmdir ve taraftarları arasında C. I Lewis (1883-1964), Richard Rorty (1931-2007), W. V. O. Quine, Donald Davidson (1917-2003) ve Hilary Putnam (1926-) vardır.

Fransız Pragmatizmi, hareketin Fransız dalıydı ve Bruno Latour (1947 -), Michel Crozier (1922 – 2013), Luc Boltanski (1940 -) ve Laurent Thévenot (1949 -) gibi düşünürleri içeriyordu.


Kaynak (Erişim Tarihi:20.04.2021)

Çevirmen: Yiğit Aras Tarım

Bir cevap yazın

Your email address will not be published.

Önceki Gönderi

Siyaset Felsefesi (Felsefe Sözlüğü)

Sonraki Gönderi

Modern Stoicism: A Discussion with Donald Robertson and Tufan Kıymaz

En Güncel Haberler Analitik Felsefe:Tümü