Viyana Çevresi, Moritz Schlick’in 1922’de Viyana’ya gelmesinin ardından onun etrafında toplanan bir grup filozoftur. Bu grup daha sonra Verein Ernst Mach (Ernst Mach Derneği) adında bir felsefe derneği kurmuştur. Bununla birlikte, bilim felsefesi ve epistemoloji toplantıları 1907 gibi erken bir tarihte başladı, daha sonra Schlick’i Viyana Üniversitesi’ne getirmeyi planlayan Frank, Hahn ve Neurath tarafından da desteklendi. Viyana Çevresi üyeleri arasında M. Schlick, Rudolf Carnap, H. Feigl, P. Frank, K. Gödel, H. Hahn, V. Kraft, O. Neurath ve F. Waismann yer alıyordu. Ayrıca K.R. Popper ve H. Kelsen’in de Viyana Çevresine dahil olmamalarına rağmen onlarla epey ilişkileri vardı. Söz konusu bu toplantılarda Ludwig Wittgenstein’ın Tractatus’u da tartışıldı ve Wittgenstein, Schlick, Waismann ve Carnap arasında da birkaç buluşma gerçekleşti. 1929’da Hahn, Neurath ve Carnap Viyana Çevresi’nin manifestosunu yayınladı: Wissenschaftliche Weltauffassung. Der Wiener Kreis (Bilimsel Bir Dünya Görüşü. Viyana Çevresi).
Viyana Çevresi, mantıksal pozitivizmin yeni felsefi fikirlerinin tanıtımında epey aktif rol aldı. Berlin Çevresi’nin de yardımıyla epistemoloji ve bilim felsefesi üzerine çeşitli kongreler yaptılar. Bazı ön hazırlık kongreleri yapıldı: Prag (1929), Könisberg (1930), Prag (1934) ve ardından Paris’te yapılan ilk bilim felsefe kongresi (1935), ardından ise Kopenhag’da (1936), Paris’te (1937) ve Cambridge’de (İngiltere) (1938), Cambridge, Mass’da (1939) kongreler yapıldı. Königsberg Kongresi (1930) epey önemliydi, çünkü Gödel birinci dereceden mantığın eksiksizliğini ve aritmetiğin eksikliğini kanıtladığını açıklamıştı. Kuantum fiziğine ve nedenselliği konu edinen çok ilginç bir başka kongre de Kopenhag’da (1936) yapılan kongreydi. Viyana Çevresi 1928 ile 1937 yılları arasında, Schlick ve Frank tarafından derlenen Schriften zur wissenschaftlichen Weltauffassung (Bilimsel Dünya Görüşü Üzerine Yazılar) adında on kitaplık bir seri yayınladı. Bu kitaplar arasında, 1935’de K. R. Popper tarafından yayınlanan ilk kitap olan Logik der Forschung de yer alıyordu. Einheitswissenschaft (Birleşik Bilim) adlı başka bir seride ise Carnap, Frank, Hahn, Neurath, Joergensen (Hahn’ın ölümünden sonra) ve Morris (1938’den itibaren) tarafından derlenen yedi kitap daha yayınlandı. 1930 ve 1940 yılları arasında yayınlanan Erkenntnis dergisinin editörlüğünü 1930 yılından itibaren Carnap ve Hans Reichenbach üstlendi (1939’dan sonraysa editörler Neurath, Carnap ve Morris idi).
Aşağıda, Viyana Çevresi tarafından derlenip yayınlanan söz konusu iki seride yayınlanan eserlerin listesi yer almaktadır.
(1) Schlick ve Frank tarafından derlenen Schriften zur wissenschaftlichen Weltauffassung (Bilimsel Dünya Görüşü Üzerine Makaleler):
- R. von Mises, Wahrscheinlichkeit, Statistik und Wahrheit, 1928 (Olasılık, İstatistik ve Gerçeklik, New York: Macmillan Yayınevi, 1939)
- R.Carnap, Abriss der Logistik, 1929
- M. Schlick, Fragen der Ethik, 1930 (Etik Problemler, New York: Prentice-Hall, 1939)
- O. Neurath, Empirische Soziologie, 1931
- P. Frank, Das Kausalgesetz und seine Grenzen, 1932 (Nedensellik Yasası ve Sınırları, Dordrecth; Boston: Kluwer, 1997)
- O. Kant, Zur Biologie der Ethik, 1932
- R.Carnap, Logische Syntax der Sprache, 1934 (The logical syntax of language, New York: Humanities, 1937)
- K.R. Popper, Logik der Forschung, 1934 (Bilimsel Araştırmanın Mantığı, New York: Temel Kitaplar, 1959)
- J. Schächeter, Prologomena zu einer kritischen Grammatik, 1935 (Prolegomena to a critic gramer, Dordrecth; Boston: D. Reidel Pub. Co., 1973)
- V. Kraft, Die Grundlagen einer wissenschaftliche Wertlehre, 1937 (Değerin Bilimsel Analizi’nin Temeller, Dordrecth; Boston: D. Reidel Pub. Co., 1981)
(2) Einheitswissenschaft (Birleşik bilim), düzenleyenler; Carnap, Frank, Hahn, Neurath, Joergensen (Hahn’ın ölümünden sonra), Morris (1938’den itibaren):
- H. Hahn, Logik, Mathematik und Naturerkennen, 1933
- O. Neurath, Einheitswissenschaft und Psychologie, 1933
- R. Carnap, Die Aufgabe der Wissenschaftlogik, 1934
- P. Frank, Das Ende der mechanistichen Physik, 1935
- O. Neurath, Was bedeutet rationale Wirtschaftsbetrachtung, 1935
- O. Neurath, E. Brunswik, C. Hull, G. Mannoury, J. Woodger, Zur Enzyclopädie der Einheitswissenschaft. Vorträge, 1938
- R. von Mises, Ernst Mach und die empiritische Wissenschaftauffasung, 1939
Otto Neurath, Kluwer tarafından derlenen bu metinler Birleşik Bilim – Viyana Çemberi monografi serisine çevrilmiştir. (1987)
Nazi Partisi Almanya’da iktidara geldikten sonra Viyana Çevresi üyeleri dağıldı; birçoğu birkaç üniversitesinde ders verdikleri ABD’ye göç etti. Schlick ise Avusturya’da kaldı, ancak 1936 yılında Viyana Üniversitesi’ndeki Nazi sempatizanı bir öğrenci tarafından öldürüldü.
Mauro Murzi- “Vienna Circle”, Erişim Tarihi: 24.11.2020
Çevirmen: Taner Beyter
