Cinayet ve Hırsızlık – Alexander Pruss

/
561 Okunma
Okunma süresi: 4 Dakika

1. Cinayet işlemek hukuken masum bir kimseyi kasten öldürmektir.

ve:

2. Çalmak başkasına ait olan bir şeyi kasten alıkoymaktır.

Burada, özel ilahi yetki, açlıktan ölen insanların kendine yemek alması vs. gibi soruları ayrı bir paranteze alıyorum. Bunun yerine, ilgilendiğim soru şudur: Bu iki meselede ”kastil olmanın” kapsamı nedir?

Ortada katilin hukuken masum bir kimseyi öldürmeye niyetlendiği cinayetler vardır. Örneğin, özellikle kötücül bir terörist organizasyon ya da işgalci bir ordu spesifik olarak masumları öldürerek rakiplerine korku salmak adına çocukları öldürmeyi tercih edebilir. Benzer şekilde, birisi düşmanını sadece düşmanının mallarını ortadan kaldırmak için değil ancak kötü niyetli bir şekilde düşmanının sahip olduğu bir şeyden onu yoksun bırakmak için soyabilir.

Ancak çoğu durumda kurbanın hukuken masum olması durumu katilin nedenlerinden biri değildir. Alice’in zengin amcası Bob’u sırf onun mülkünü miras almak için öldürdüğünü düşünelim. Eğer Alice’in bir devlet ajanı olduğu ve Bob’un Alice’in öldürmesi gereken suçlu bir şahıs olduğu ortaya çıksaydı Alice’in Bob’u öldürmesi hala onun mülkünü miras alma amacına hizmet ediyor olurdu. Sonuç olarak, Bob’un hukuken masum oluşu Alice’in nedenleriyle ilgisizdir.

Aslında, Bob’un kişiliği dahi Alice’in nedenleriyle ilgisiz olabilir. Bob’un çok yüksek sesle uyuduğunu ve komşusu Alice’in uyuyamadığını düşünün. Bu yüzden Alice Bob’Un apartmanını klor gazıyla doldursun. Eğer Bob’un yalnızca bir köpek olduğu ortaya çıksaydı Alice’in eylemi hala başarılı olurdu. Sonuç olarak, Alice’in niyetinin yalnızca Bob’u öldürmek olması yeterlidir, bir insanı öldürmek olması değil.

Benzer şekilde, bir hırsız çoğunlukla bir eşyayı onun haklı sahibinden yoksun bırakmakla değil sadece kendi eline geçirmekle ilgilenir. Alice’in sırtını döndüğünde Bob’un Alice’in önünde duran elmayı çaldığını çünkü elmanın çok lezzetli göründüğünü ve bu eyleminin Alice’e karşı hiçbir kötü niyet taşımadığını düşünün. Eğer elmanın kimseye ait olmadığı ortaya çıksaydı Bob hala niyetinde başarılı olurdu çünkü Bob’un tek niyeti elmayı ele geçirmekti. Bob bu elmanın başkasına ait olabileceğini  düşünmüş olabilir ancak elmanın başkasına sahip olduğu gerçeği Bob’un niyetiyle ilgisizdir.

Özellikle, buradan çıkar ki bir katil ya da bir hırsız birini öldürmeye ya da bir şeyi çalmaya niyetlendiğinde aslında öldürmeye ya da çalmaya niyetlenmez. Ve eğer ϕ yapmaya teşebbüs etmek ϕ ‘e niyetlenmeyi gerektiriyorsa, makul göründüğü üzere, buradan bir öldürme ya da çalma teşebbüsünün bir öldürme ya da çalma teşebbüsü olması gerekmediği sonucu çıkar. Katil ya da hırsız olmaya teşebbüs etmiş birisinin, tıpkı gerçek katil ya da hırsız gibi, cinayet işlemeye ya da hırsızlık yapmaya niyetlenmesi gerekmez. Ancak basitçe, doğru ya da yanlış, kurbanın masum ya da malın gerçek sahibi olduğuna inanırken öldürmeye ya da ele geçirmeye niyetlenmesi ayrı ayrı yeterlidir.

Şöyle söylemek daha kesin görünüyor:

3. Cinayet işlemek kişinin hukuken masum olduğuna inandığı birini kasten öldürmesidir.

4. Çalmak kişinin bir başkasına ait olduğuna inandığı bir şeyi kasten ele geçirmesidir.

Ancak ben bunun tam olarak doğru olduğunu düşünmüyorum. Eğer Bob Alice’e ait olduğunu düşündüğü elmayı aldıysa ancak elma aslında sahipsizse o zaman Bob bir şey çalmış olmaz. Ve eğer Alice bir insan olduğunu düşündüğü Bob’u öldürürse ancak Bob bir köpekse Alice’in cinayet işlemiş olmaz. Her iki durumda da kişi yanlış bir şey yapmış olur, ahlaki olarak sırasıyla hırsızlık ya da cinayet gibi bir şeydir ancak olan şey hırsızlık ya da cinayet değildir.

Bir başka öneri:

5. Cinayet işlemek gerçekten hukuken masum olan bir kişiyi kasten öldürmektir.

6. Çalmak gerçekten bir başkasına ait olan bir şeyi kasten ele geçirmektir.

Ancak ben bunun da doğru olmadığını düşünmeye meyilliyim. Eğer kalemini bana verdiğini düşünerek alırsam onu çalmış olmam. Ve eğer Carl Dave’in bir insan değil ancak geyik olduğunu düşünerek kasten Dave’i öldürürse bir cinayet işlemiş olmaz.

Belki de yukarıdaki bu iki öneriyi birleştirmemiz gerekiyordur:

7. Cinayet işlemek kişinin hukuken masum olduğuna doğru bir şekilde inandığı bir kimseyi kasten öldürmesidir.

8. Çalmak kişinin başkasına ait olduğuna doğru bir şekilde inandığı bir şeyi kasten ele geçirmektir.

Bu elimdeki en iyi iddia. Ancak bunun dağınıklığından hoşlanmıyorum. (”Doğru bir şekilde inanmayı” ”bilmek” ile değiştirdiğimizde bunun meseleyi çok daralttığına dikkat edin. Eğer doğru bir şekilde sana ait olduğunu düşündüğüm bir kalemi alırsam ancak bunun sana ait olduğunu düşünmek için nedenlerim hatalıysa bu beni hala bir hırsız yapar.)


Alexander Pruss- “Murder and theft”, (Erişim Tarihi: 30.11.2020)

Çeviri: Yiğit Aras Tarım

Bir cevap yazın

Your email address will not be published.

Önceki Gönderi

Filozoflar Neye İnanır? (David Bourget ve David J. Chalmers / 2013) – Taner Beyter

Sonraki Gönderi

Yalan Söylemek ve Sonuçlar – Alexander Pruss

En Güncel Haberler Analitik Felsefe:Tümü