Tanıtacağımız kitaplar çağdaş epistemoloji ile sınırlıdır. Diğer yandan bilgi sosyolojisi gibi Kıta felsefesi geleneğinde yoğun olarak çalışılan alanlar ve kitaplar da çağdaş epistemoloji kapsamında sayılabilir; ancak biz analitik felsefeye dair epistemoloji kitaplarını tanıtmayı amaçlıyoruz. Türkçe çağdaş analitik epistemolojiye dair bizim tespit ettiğimiz 11 kitap var.
Eklemekte fayda var ki kitap önerilerimizde yer alan şu iki kitabı henüz okumadığım için bu listeye eklemedim; “Nebi Mehdiyev- Dini Epistemoloji: Tanrı İnancının Rasyonelliği” ve “Alan Musgrave – Sağduyu, Bilim ve Şüphecilik”. (Söz konusu kitapları, kitap önerilerimize ekleyen Berat Mutluhan Seferoğlu’dur).
Yazımızın sonunda tanıttığımız kitapların yazarları ve editörleriyle yaptığımız röportajlara da göz gezdirebilirsiniz.
Kemal Batak – Felsefenin Sonu? W. V. Quine, Doğallaştırılmış Epistemoloji ve A Priori Bilgi
Kemal Batak’ın yayınladığı dört kitabını da göz önüne alırsak dili en açık ve argümanları en kolay anlaşılır eseri bu olabilir. Kitap en temelde kartezyen epistemoloji ile doğallaştırılmış epistemolojinin karşıtlığı üzerine kuruludur. Quine’ın argümanları güçlü bir şekilde eleştirilerek, epistemolojinin doğallaştırılmasının imkansız olduğu ve a priori bir temellendirmenin kaçınılmaz olduğu iddia edilmektedir. Temel düzeyde epistemoloji okumanız var ise oldukça lezzetli bir eser olduğu sonucuna varacağınızdan eminiz. Bu gibi kitaplar bir süre sonra Arda Denkel’in kitapları gibi sahaflık olur ve basılmaz; bu nedenle bulabilirseniz şimdiden edinin deriz.
Kemal Batak – Aristoteles’ten Ernest Sosa’ya Erdem Epistemolojsi
Erdem epistemolojsi alanında Türkçe yayınlanmış tek kitaptır. Erdem epistemolojisinin çağdaş anlamda iki kurucusu olan Zagzebski ve Sosa’dan, daha ziyade Sosa’nın yaklaşımını daha makul gören Kemal hocanın bu metni, daha önce çeşitli dergilerde yayınlanmış 8 makalesinin birleştirilmiş halidir. Eğer erdem epistemolojisine dair ayrıntılı bir bilgi edinmek istiyorsanız bu kitap çok yararlı olacaktır. Temel düzeyde Aristoteles’in etik yaklaşımını bilmek kitabı çok daha anlaşılır kılacaktır; ancak Kemal hoca bunu da sizin için yapmıştır kitap içerisinde yer alan bir bölümde. Bu arada Zagzebski’nin erdem epistemolojisi yaklaşımı için Mehdiyev’in birazdan bahsedeceğimiz Çağdaş Epistemolojiye Giriş kitabına bakabilirsiniz.
Kemal Batak – Alvin Plantinga’nın Din Felsefesinde Tanrı ve Epistemolojisi
Kemal hocanın şüphesiz en dikkat çekici epistemoloji eserlerinden biridir. Dini Epistemoloji, Alvin Plantinga ve Reformcu Epistemoloji üzerine Türkçe yayınlanmış iki kitaptan biridir. Diğeri Nebi hocanın “Tanrı İnancının Rasyonelliği” kitabıdır; bu iki metnin beraber okunması epistemolojiye dair bakış açınızı genişletmek için muazzam derecede yararlı olacaktır. Diğer yandan dini epistemoloji konusunda, arkadaşımız Musa Yanık’ın doktora tezi olan “Dini Epistemoloji: Alvin Plantinga Örneği” çalışmasına da bakabilirsiniz. Bu kitap içerisinde ise reformcu epistemolojiye dair detaylı bir arka plan sunumu olması çok çok daha anlaşılır bir çerçeveye sahip olmamızı sağlamaktadır. Bilhassa “Kanıtçılık” ve “Temel İnançlar” ile ilgili bölümler ilk okuyuşta kolayca anlaşılacak kadar ayrıntılı ele alınmıştır.
Nebi Mehdiyev – Çağdaş Epistemolojiye Giriş
Bizim için çağdaş epistemolojiye dair Türkçe başlangıç metni tartışmasız bir şekilde bu kitaptır. Kitap, Nebi Mehdiyev editörlüğünde hazırlanmış olup hocamızın kendisi de kitap içerisinde yer alan temelcilik, Zagzebski’nin erdem epistemolojisi ve içselcilik-dışsalcılık tartışmaları ile ilgili olmak üzere 3 bölümü yazmıştır. Kitapta yer alan İçselcilik, Zagzebski’nin erdem epistemolojisi, epistemoloji tarihi, şüphecilik ve güvenilircilik, mantık ve gerçeklik, doğruluk, doğallaştırılmış epistemolojisi gibi farklı bölümleri Teo Grünberg, Fatih S. M. Öztürk, Kadir Çüçen, Sait Reçber, Murat Baç, Habip Türker, Harun Tepe, Ahmed Yüksel Özemre gibi hocalarımız kaleme almıştır. Eğer çağdaş epistemolojiye dair ilginiz var ama henüz hiçbir şey okumadıysanız; ilk okumanız gereken kitap budur.
Nebi Mehdiyev – Bir Bilme Teorisi
Nebi hocanın Gettier Problemi’ni çözmenin yanı sıra epistemolojiye dair bakışımızı değiştirme yönündeki argümanı en temelde bir tanım değişikliği talebiyle başlıyor. Bu tanım değişikliği elbette bilgi tanımımıza yönelik. Diğer yandan Temelcilik, Bağlamsallık ve Otopeyeziz gibi konu başlıkları da ele alınmıştır bu kitapta. Kitabın kısa ve öz olması (103 sayfa) bir başka çekici yanı, ayrıca yazar sözü hiç dolandırmadan argümanlarını oldukça analitik bir yöntemle ardı ardına sıralıyor. Bir başlangıç kitabı olarak okunmasını önermeyiz, tanıttığımız diğer kitapları okuduktan sonra bu kitabı okumak oldukça yerinde olacaktır.
Paul K. Moser – Epistemoloji
Bu kitabın Türkçeye nasıl çevrildiğine hala şaşırırız dergi ekibi olarak; 2002 yılında basılan The Oxford Handbook of Epistemology, First Edition‘dan söz ediyoruz. Türkçe yayınlanmış en kapsamlı epistemoloji kitabı olduğunu düşünüyoruz. İçinde; bilginin neliği, bilginin kaynakları, bilim ve bilgi ilişkisi, epistemik kavramlar, gerekçelendirme kuramları, zihin ve bilgi ilişkisi, şüphecilik tartışmaları ve paradokslar, feminist epistemoloji, dini epistemoloji ve çok daha fazlası yer alır. Yazarlar ise Goldman’dan Sosa’ya, BonJour’dan, Foley’e epey ünlü epistemologlardan oluşmaktadır. Başlangıç metni olarak önermeyiz ancak epistemolojiye dair “kaçınılmaz olarak” bir başvuru kaynağı olarak görmeniz yerinde olacaktır. Çeviri editörlüğünü üstlenen Nebi Mehdiyev ve Hasan Yücel Başdemir hocalarımız yüksek sesli bir alkışı hak ediyor.
Robert Audi – Bilgi Teorisine Çağdaş Bİr Giriş
Audi, içselciliğin bir türünü savunan çağdaş epistemologlardan biridir. Oldukça hacimli olan bu kitapta sezgilerimiz, iç muhakeme, rasyonelite, şüphecilik, ahlaki bilgi, bilginin değeri, gerekçelendirme tartışmaları geniş yer kaplamaktadır. Ayrıca Algı Teorileri adında bir başlığın yer alması da bir hayli dikkat çekicidir. Diğer yandan metnin içinde zihin, içe bakış, bellek, tanıklık gibi epistemik araçlar ve unsurlara dair ayrıntılı bir soruşturma da yer almaktadır. Başlangıç kitabı olmasa bile epistemoloji okumalarınızın bir noktasında elinizin bu kitaba gitmesi muhtemeldir.
Hasan Yücel Başdemir – Epistemoloji (Temel Metinler)
Türkçe çağdaş epistemoloji kitaplarının neredeyse yarısında imzası bulunan Hasan hoca bu kitabında, Chisholm, Zagzebski gibi ünlü epistemologların yazılarını ve epistemolojiye dair, kendi kaleme aldığı bir parça da dahil olmak üzere, en temel okuma parçalarını derlemiştir. Oldukça iyi bir başlangıç metnidir. Gerekçelendirme kuramları ve Gettier Problemi kitabın ana gövdesini oluşturmaktadır. Ayrıca son bölümde Şahabattin Yalçın hocanın doğallaştırılmış epistemoloji üzerine bir metni de yer almaktadır.
Hasan Yücel Başdemir – Çağdaş Epistemolojide Bilginin Tanımı Sorunu
Bilginin doğası, bilmenin neliği ve araçları, gerekçelendirme tartışmaları bu metnin ana omurgasını oluşturmaktadır. İçselcilik ve dışsalcılığın Chisholm, Lehrer, Goldman, Nozick, Dretske gibi ünlü epistemologların karşılaştırılması ile ele alınması kitabın en büyük avantajı olsa gerek. Ayrıca kitabın sonunda kısa özetler halinde evrimci, dini, sosyal ve erdem epistemolojisi yaklaşımları ile pragmatizmin yer alması kitabı daha da çekici kılmaktadır.
Not: Bu kitapların yanı sıra Fatih S. M. Öztürk hocamızın yayınlanmış makalelerine kesinlikle bakmanızı tavsiye ederiz.
Kemal Batak ile röportajımız: https://onculanalitikfelsefe.com/roportaj-2-kemal-batak/
Murat Baç ile röportajımız: https://onculanalitikfelsefe.com/felsefe-roportajlari-4-murat-bac/
Nebi Mehdiyev ile röportajımız: https://onculanalitikfelsefe.com/felsefe-roportajlari-5-nebi-mehdiyev/
Erhan Demircioğlu ile röportajımız: https://onculanalitikfelsefe.com/felsefe-roportajlari-8-erhan-demircioglu/
Hasan Yücel Başdemir ile röportajımız: https://onculanalitikfelsefe.com/felsefe-roportajlari-9-hasan-yucel-basdemir/
