Tanrı Yarattıklarına Duyular Yoluyla Bilgi Verir mi? – Jonathan David Garner

Her şeyi bilen olmak ne anlama gelir? Her şeyi bilen bir Varlık, hasta hissetmenin de nasıl bir şey olduğunu bilebilir mi? Bu türden bir varlık şehvet duygusunu da bilir mi? Bu bahsettiğimiz örnekler, deneyim yoluyla bilgi örnekleri olacaktır.

Daha önceki tecrübelerime göre teologlar, Tanrı’nın bilgisinin sadece önermesel bilmeye dayalı olduğunu söylemektedir. Diğer bir deyişle, Tanrı duyular aracılığıyla deneyimsel bilmeye veya bilgiye sahip değildir.

Peki, Tanrı’nın bilgisinin yalnızca önermesel bilmeyle sınırlı olduğu iddiasını şimdilik kabul edelim. O halde, Tanrı herhangi bir yanlış önermeye inanmaz ve O, tüm doğru önermeleri bilir (bilgi = iyice gerekçelendirilmiş doğru inanç).

İnformel Açıklama

Ancak, Tanrı niçin duyular aracılığıyla deneyimsel bilmeye ve/veya bilgiye sahip olan (bizim gibi) mahluklar yaratsın ki? Çünkü, Tanrı’nın bu türden bir bilgisi yok ki. O halde teizmde, duyular aracılığıyla deneyimsel bilme veya bilgi olmamasını ummak için halihazırda nedenlerimiz vardır. Ve teizmde, Tanrı sadece deneyim dışından/deneyimsel olmayan yoldan bilgi edinebilen mahluklar yaratabilir (örneğin melekler). Ancak biz böyle bir şey görmüyoruz; insanlar ilk olarak deneyim aracılığıyla bilgi edinirler. Aslında tartışmalı ama, deneyim dışından/deneyimsel olmayan yoldan bilinebilecek tek şey, tanımı gereği doğru/yanlış olan önermelerdir.

Natüralizmde ise, bilgilerimizin bir kısmını duyular aracılığıyla edindiğimizi görmeyi bekleriz. Natüralizmde insanlık, fiziksel bir zihne sahip olan fiziksel varlıklardır ve şahsi olarak (eylemde bulunup) zihnimize fikirler ekecek bir Tanrı yoktur.

Argümanın Formel Açıklaması

Bu argümana Tanrı’nın varlığı aleyhine “Duyusal Bilmeye Dayalı Argüman” diyelim.

Argüman şöyledir;

1. İnsanların bazı bilgilerinin, duyusal algı aracılığıyla edinildiği bilinen bir gerçektir.
2. (En azından) insanların bazı bilgilerinin duyusal algı yoluyla edinildiği gerçeği, klasik teizm hipotezinden çok natüralizm hipotezine uygundur. (natüralizm hipotezinde daha muhtemeldir)
3. Natüralizm hipotezi, klasik teizm ile eşit bir içsel olasılığa (veya gerçeklik olasılığına) sahiptir.
4. O halde, diğer kanıtlar eşit sayıldığında, klasik teizmin yanlış olması mümkündür.

Buradaki asıl nokta, Tanrı’nın, baştan sona tüm bilgimizi duyular (ve duyular aracılığı) olmaksızın edinilebileceğimiz bir dünyayı kolayca yaratabilecek olmasıdır. Eğer Tanrı’nın tüm bilgisi deneyim dışından geliyorsa, o halde böyle bir dünyanın var olmasını bekleyebiliriz. (Çünkü) Klasik teizmde Tanrı’nın duyu organları varmış gibi görünmüyor!

Bilgilerimizin çoğunu deneyim aracılığıyla elde etmesek bile, bilgilerimizin bir kısmının duyular aracılıyla edinilmesi teizm için biraz sürpriz ve “beklenmedik”tir, ancak natüralizm açısından çok da sürpriz/beklenmedik olmazdı bu.

İtirazlar

“Belki de ilerde bir gün tüm bilgiler, teknoloji yoluyla zihnimize yerleştirilecektir.”

Böyle bir şey mümkün olsa bile Tanrı, en başından beri deneyimsel olmayan bilgiye sahip olabileceğimiz biçimde yaratabilirdi bizi. Natüralizm açısından sürpriz/şaşırtıcı olmayan duyu organlarına sahibiz. Biz, duyusal organlar aracılığıyla yeni bilgiler edinme potansiyeline sahibiz. Eğer Tanrı fiziksel bedenler olmaksızın yalnızca ruhsal varlıklar yaratmışsa, bu ruhsal varlıklar duyu organları aracılığıyla yeni bilgiler edinemezler. Duyu organlarına sahip olmak, duyusal bilgiye sahip olmak için gerçek potansiyel gerektirir, ancak bedensiz/maddi olmayan bir benlik bu potansiyeli gerektirmez. Ruhlar fiziksel bedenleri etkileyebilse dahi bu, yalnızca fiziksel bedenler var ise doğru olurdu. Ancak teizmde fiziksel bedenlerin var olması gerekmez/fiziksel bedenler var olmak zorunda değildir.

Belki de Tanrı’nın insan bilgisine/insan bilgisi gibi bir bilgiye sahip olmak için iyi bir sebebi vardır.

Ama belki de yoktur. Tüm bildiklerimize bakarsak, Tanrı’nın böyle bir sebebe sahip olup olmadığını bilmiyoruz.

Sonuç

Bu argümanın bir çeşit yıkıcı argüman (knockdown argument) veya güçlü karşı argüman olduğunu iddia etmiyorum. Bundan ziyade bu argüman, yalnızca kafamda yeni bir fikir olarak belirdi; bulunabilecek başka bir şey olup olmadığını test etmek ve görmek istedim.

---

Çevirmen notu: Herhangi bir x durumunun teizmde mi yoksa natüralizmde mi daha beklenilebilir olduğu, bu ve diğer yazılarında Garner’ın epey fazla kullandığı bir felsefi yöntemdir. Bu yönteme Draper gibi birçok natüralist ve ateist filozof da başvurmaktadır. Herhangi bir x durumunu seçin ve bu durum ile teizmin ve natüralizmin varsayımlarını karşılaştırın; Ockham’ın Usturası’nı da tartışmaya dahil ederek (bunu yapmak zorunda değilsiniz ama yapılabilir) hangi varsayımın x durumunu daha az ek öncül ile veya daha şaşırtıcı olmayacak biçimde açıkladığına bakın. Söz konusu yöntemin en kaba açıklaması budur. Açıkçası güçlü bir natüralist ve ateist pozisyon için bu yöntemin epey kullanışlı olduğunu ama tüm durumlara da uygulanabilir olmadığını düşünüyorum. Mucizeler veya kötülük problemine karşı böylesi bir yöntem, bir dereceye kadar kullanılabilir gibime geliyor. Sezgilerle uyuşmayı ve Bayesçi olasılığı da tartışma sınırını genişletmek adına kullanmak mümkün gibi duruyor. Ancak felsefi anlamda tutarlı ve deneyimli bir teist için bu türden bir yöntem her zaman bizi istediğimiz sonuçlara götürmeyebilir; çünkü tam tersi bir biçimde aynı yöntem ve ilkeler ile teistik açıklamalar da desteklenebilir. Örneğin bilincin varlığı gibi. Belki de bu yöntem ve ilkeyi hangi durum ve problemlere uygulayabileceğimiz üzerine konuşmak daha açık ve lezzetli bir din felsefesi tartışmasına dahil olmamızı sağlayabilir.

Jonathan David Garner– “Would God give creatures knowledge via the senses?“, (Erişim Tarihi:16.12.2020)

Çevirmen: Taner Beyter

Din Felsefesi İle İlgili Diğer İçeriklerimiz

1. Ateizmi Kanıtlamanın İki Yolu – Quentin Smith
2. Din Felsefesine Giriş: Felsefe, Tanrı’nın Varlığına Dair Ne Söyleyebilir? – Taner Beyter
3. Din veya İlahi Buyruk Teorisi – Steve McCartney & Rick Parent
4. Ateistler Doğaüstüne İnanabilir mi? – Berat Mutluhan Seferoğlu
5. Din Felsefesinin Alanı ve Önemi Hakkında – Charles Taliaferro & Elsa J. Marty
6. Kozmolojik Kanıt ve İki İtiraz – Zikri Yavuz
7. Cömertliğin İstismarı – Talha Gülmez
8. Tanrı ve Zaman – Gregory E. Ganssle (Internet Encyclopedia of Philosophy)
9. Kelam Kozmolojik Argümanı’na Giriş – Berat Mutluhan Seferoğlu
10. Cehennem Problemi: Allah’ın Adaletinin Sınırları – Talha Gülmez
11. Bilim + Din – Tom McLeish
12. Craig’in Metaetik Ahlak Argümanı’nın ve Teistik Metaetik Teorilerinin Eleştirel Bir Değerlendirmesi – Berat Mutluhan Seferoğlu
13. Reformcu Epistemoloji ve Temel İnançlar – Taner Beyter
14. Reformcu Epistemoloji ve Tanrı İnancı – Taner Beyter
15. İnce Ayar Argümanı Ve Bilinç – Alex Malpass
16. Tanrı Nerede? – Edward Feser
17. Seküler Bir Ahlakın Olanaklılığına Dair Bir Metaargüman – Talha Gülmez
18. Doğal Teoloji ve Doğal Din – Andrew Chignell & Derk Pereboom (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
19. Olumsallık Argümanı Üzerine Bazı Düşünceler – Jonathan David Garner
20. Olumsallık Argümanı’nı Çürütmek – Jonathan David Garner
21. Acı ve Hazzın Biyolojik Rolüne Dayalı Argüman – Jeffery Jay Lowder
22. Tanrı’nın Kanıtı Olarak Kötülük? – Melinda Penner
23. Anselm’in Ontolojik Argümanı – Edward Feser
24. Mucizeler ve Edward Feser – Jonathan David Garner
25. Zaman, Uzay ve Tanrı – Edwerd Feser
26. Dini Epistemoloji: Alvin Plantinga Örneği – Musa Yanık
27. Çünkü Tanrı Öyle Söylüyor: İlahi Buyruk Teorisi Üzerine – Spencer Case
28. Tanrı’ya Dair Ahlaki Argümanlar (1): Kanıt Temelli Biçimler – John Danaher
29. Tanrı’nın Varlığına Dair Tasarım Argümanları – Thomas Metcalf
30. Daha İyi Bir Dünyanın Olmayışı Problemi: Mümkün Dünyaların En İyisi – Kirk Lougheed
31. Hür İrade Savunması – Alvin Plantinga
32. Üçlübirlik İnancı Tutarsız mı? – Yeşua Özçelik
33. Tanrı Yalan Söyleyebilir mi? – Dallas G Denery II
34. Tanrı’nın Varlığına Dair “İnce Ayar” Argümanı – Thomas Metcalf
35. Dini İnançlar İçin Epistemik Eşitliğin İmkânı: Parite Argümanı – Musa Yanık
36. Klasik Ontolojik Argüman’ın Ateistik Eleştirisi – Mehmet Mirioğlu
37. Üçlübirlik İnancının Tutarsızlığı Argümanı– Jeffery Jay Lowder
38. Teistler İçin +20 Soru – Jeffery Jay Lowder
39. Ted Drange’nin Yaratılış-Karşıtı Argümanı – Jeffery Jay Lowder
40. Natüralizme Karşı Özgür Düşünme Argümanı’yla İlgili Problem – Alex Malpass
41. Alternatif Tanrı Konseptleri – Jonathan David Garner
42. Vahiy Epistemolojisi İçin Sonsuz Gerileme – Alex Malpass
43. Teoloji ve Analitik A Posteriori – Edward Feser
44. Augustine ve İdam Cezası Üzerine – Edward Feser
45. İnanmanın Günahı – Arif Ahmed
46. Kötü bir Tanrı’nın Varlığına Yönelik Kümülatif Bir Sebep – Jonathan David Garner
47. Teizme Karşı Biyolojik Evrim Kanıtı – Jeffery Jay Lowder
48. Evrenin Nedensiz Başlangıcının Metafiziksel Zorunluluğuna İlişkin George Nakhnikian’a Bir Cevap – Quentin Smith
49. Kusurlu Bir Tanrı – Yoram Hazony
50. Yeni Ateistler – James E. Taylor (Internet Encyclopedia of Philosophy)
51. Yeni Ateizm Eleştirel Bir Değerlendirme – Berat Mutluhan Seferoğlu
52. Bilim ve Din: Epistemik Bir Bakış – Nebi Mehdiyev
53. Plantinga’nın Dini Dışlayıcılık Savunusunun Eleştirisi – Nebi Mehdiyev
54. Dini Epistemoloji – Kelly James Clark (Internet Encyclopedia of Philosophy)
55. İslam ve Rasyonalite Üzerine Kısa Bir Değerlendirme – Musa Yanık
56. Panteizm – William Mander (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
57. Plantinga’nın Naturalizme Karşı Evrimsel Argüman’ı ve İtirazlar – Jonathan David Garner
58. Deflasyonist Argüman – Mehmet Mirioğlu
59. Kutsal Kitapların Anlamlarında Görelilik – Mehmet Mirioğlu
60. Ateizm ve Agnostisizm (Stanford Encyclopedia of Philosophy) – Paul Draper
61. Mutlak Kudret Argümanı – Mehmet Mirioğlu
62. Ateistler Neden Felsefe ve Teoloji ile İlgilenmeli? – Berat Mutluhan Seferoğlu
63. Teistler Farklı Ateist Tutumları Neden Bilmelidir? – Musa Yanık
64. Kötülük Problemine Karşı Özgür İrade Savunusu ve Eleştirel Bir Değerlendirme – Taner Beyter
65. Platon’un Felsefi Dini – Max Charlesworth
66. Objektif Dindarlığın İmkansızlığı Argümanı – Mehmet Mirioğlu
67. İsimlerini Bilmeniz Gereken 46 Ateist ve Nonteist Felsefeci – Berat Mutluhan Seferoğlu
68. Yanlış Anlaşılan Üç Teist Filozof: Aquinas, Pascal ve Paley – Berat Mutluhan Seferoğlu
69. Türkçede Analitik Din Felsefesi Çalışmaları – Musa Yanık
70. Stephen Unwin’in Bayesci Teoremi: Tanrı’nın Var Olma Olasılığı % Kaçtır? – Musa Yanık
71. Kelam Kozmolojik Argüman “Evrenin Başlangıcı Tanrı’yı Kanıtlar mı?” – Berat Mutluhan Seferoğlu
72. Kötülük Problemi “Evrendeki Kötülükler Ateizme Delil Midir” – Taner Beyter
73. “Allahsız Ahlak Olabilir mi?” Kitabının Eleştirisi – Talha Gülmez
74. İnternet Ateistleriyle İlgili Problem – Alex Malpass
75. Ateistlerin Pek Çoğunun İnandığı 10 Mit – Berat Mutluhan Seferoğlu
76. Din Duygu Düzenlemeyle İlgili, Bu Konuda Oldukça da İyi – Stephen T. Asma
77. Zamanı Tanrı Mı Yarattı? – William Lane Craig 
78. Felsefe Sohbetleri #4:Din Felsefesi (Part-1)
79. Felsefe Sohbetleri #4:Din Felsefesi (Part-2)
80. Muhammed: Avrupa Aydınlanmasının Ruhban Sınıfı Karşıtı Kahramanı – John Tolan
81. Tanrı’nın Varlığı Lehine ve Aleyhine Olan Argümanları Nasıl Sınıflandırabiliriz? – Jonathan David Garner
82. Paul Draper’ın Tanrı’nın Varlığına Dair Ahlak Argümanı – Jonathan David Garner
83. İyilik Problemi Diye Bir Şey var mı? – Jonathan David Garner
84. Enis Doko, Üçlübirlik Problemi ve Hristiyan Teizminin Eleştirisi Üzerine (1. Bölüm) – Yeşua Özçelik
85. Enis Doko, Üçlübirlik Problemi ve Hristiyan Teizminin Eleştirisi Üzerine (2. Bölüm) – Yeşua Özçelik
86. Ateizm Dünya Hakkında Öngörülerde Bulunur mu? – Jonathan David Garner
87. “Karakter Oluşturma” Teodisesi Üzerine Akla İlk Gelen Birkaç Fikir – Jonathan David Garner
88. Üçüncü Türden Bir Ahlak Argümanı – Alexander Pruss
89. “Ana Rahminde Biçim Vermeden Önce Tanıdım Seni / Yeremya” (1:5) – Alexander Pruss
90. Teslis, Cinsel Ahlak ve Liberal Hristiyanlık – Alexander Pruss
91. Şüpheci Teizm ve Tanrı’nın Sonsuzluğu – Alexander Pruss
92. Hristiyan Dünyasının Bölünmesini Bir Skandal Olarak Mı Görmeliyiz? – Alexander Pruss
93. Alexander R. Pruss ve Joshua L. Rasmussen’in “Zorunlu Varlık” Anketi ve Sonuçları – Musa Yanık
94. Euthyphro – Alexander Pruss
95. Teizm ve Qualia – Alexander Pruss
96. Açık Uçlu İki Kozmolojik Argüman – Alexander Pruss
97. Mereolojik Mükemmellik – Alexander Pruss
98. Teizm Doğru İse Qualia Temel Varlıklar Kategorisinde Değildir – Alexander Pruss
99. Büyük Kötülüklere Engel Olmak İçin Yalan Söylemek – Alexander Pruss
100. Teolojik Modellerin Üç Seviyesi – Alexander Pruss
101. Şimdicilik ve Haç – Alexander Pruss
102. Tanrı ve Zamanın B Teorisi – Alexander Pruss
103. Wittgenstein ve Din – Stephen Law
104. Cehennem Problemi: Allah’ın Adaletinin Sınırları – Talha Gülmez
105. Cehennem Problemi’ne Teistik Bir Yaklaşım – Ömer Çağrı Akarsu
106. ‘Cehennem Problemi’ Tartışmasına Katkı – Taner Beyter
107. Yeni Ahit Yazarlarının Eski Ahit’ten Yaptıkları Yanlış Alıntılar: Bu Onların İlhamsızlığının, Vahy Almadıklarının Delili mi? – Bassam Zawadi
108. Hiçlikten Yaratılış ve Kelam Kozmolojik Argüman – Jonathan David Garner
109. Tanrı’nın Yokluğu Lehine Ahlak Argümanı (Tersine Çevrilmiş Ahlak Argümanı) – Jonathan David Garner
110. Schellenberg’in İlahi Gizlilik Problemi’ne Plantinga’nın Dışsalcı Epistemolojisi Bir Yanıt Verebilir mi? – Musa Yanık
111. Mezmurlar 22:1 Tanrım Neden Terk Ettin Beni? – Eren Gündemir
112. Bilimsel Mucize Argümanı’nın Eleştirisi – Yasin Şahin
113. Mucizeler Gerçek mi? – Jonathan David Garner
114. Tanrı’nın Varlığı Aleyhine Disteleolojik Argümanlar – Jonathan David Garner
115. Paul Draper’in Acıya Dayalı Argümanı – Jonathan David Garner
116. Dinler Tarihine Giriş: Dinler Tarihi Niçin Önemlidir? – Musa Yanık
117. Sosyalizm Modern Dinin Manzarasının Şekillenmesine Nasıl Katkı Sağlamıştır? – Julian Strube
118. Agnostik Tavrın Makullüğü Üzerine (1. Bölüm) – Bilal Bekalp
119. Yeni Bir Mantıksal Kötülük Argümanı – Jonathan David Garner
120. Felsefe ve Hristiyan Teolojisi – Michael J. Murray & Michael Rea (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
121. Schellenberg’in Korkunç Acılara Dayalı Tümdengelim Argümanı – Jonathan David Garner
122. Kötülük Problemi – Thomas Metcalf
123. Arap ve İslam Metafiziği – Amos Bertolacci (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
124. Hayvanları Tanrı mı Yaratır? – Jonathan David Garner
125. İlahi Buyruk (Emir) Teorisi – Michael W. Austin (Internet Encyclopedia of Philosophy)
126. İlahi Gizlilik – David Bayless
127. Enkarnasyon Öğretisi, Mantıksal Problem ve Bir Çözüm Önerisi – Yeşua Özçelik
128. Farklı Bir Analitik Felsefeci Portresi: Alvin Plantinga – Musa Yanık
129. Richard Swinburne: Kısa Bir Entelektüel Biyografi – Musa Yanık
130. Alvin Plantinga’nın Maharetli Başarısı – William Doino Jr.
131. Cehennem ve Evrenselcilik – A.G. Holdier
132. Kriz Anında Tanrı’nın Değerini Tartışmak: Leibniz vs Voltaire – Aaron James Wendland
133. Tanrı Yarattıklarına Duyular Yoluyla Bilgi Verir mi? – Jonathan David Garner
134. Alvin Plantinga ve Din Felsefesi’nin Yeniden Dirilişi – Kelly James Clark
135. C.S. Lewis İyidir Ama Bir De Alvin Plantinga’yı Okumalısınız – Michael Almeida
136. Mantıksal Kötülük Problemi – James R. Beebe (Internet Encyclopedia of Philosophy)