Cehennem ve Evrenselcilik – A.G. Holdier

Birçok dini gelenek Cehennem’i bazı insanların öldükten sonra gittiği yoğun azap dolu bir yer olarak tasvir etmektedir. Fakat Cehennem’e kim gidebilir, neden ve ne kadar süreyle? Birçok insan bir cehennemin varlığına inansa da yanılıyor olabilir mi? Adil, iyi ve sevgi dolu bir Tanrı insanları, özellikle de sonsuza kadar, Cehennem’e göndermiyor olabilir mi?

Bu yazıda Cehennem’in (veya Tanrı’nın) gerçekten var olduğu varsayılmamaktadır fakat bu tür önde gelen bazı felsefi sorulara verilen cevaplar ve bunlara yöneltilen eleştiriler ve itirazlar incelenecektir.

1. Cehennem Nedir?

En basit sekliyle, Cehennem insanların işledikleri günahlardan dolayı cezalandırıldığı “kötü bir yer” dir. Geleneklere göre değişmekle beraber, “günah” belirli bir tanrıya itaatsizlik edip isyan etmekten, Tanrı’nın kanunlarına karşı cahilce ihmalkârlığa (veya inançsızlığa), zalimce veya zararlı eylemlere ya da basitçe herhangi bir ahlakdışı eyleme kadar çeşitli tanımlar içerebilir.

Cehennem bazen her türden vahşetin olduğu alevli bir işkence yeri olarak betimlenir; diğerleri onu umutsuzluk, çaresizlik ve azap ile dolu psikolojik bir ölüm sonrası durum olarak tasvir eder. Ve bu görüşler çeşitli şekillerde birleştirilebilir. (1)

Geleneklerde, Cehennem çoğunlukla bir acı ve azap yeri olarak betimlenir:

• Yeni Ahit Cehennemi hem ruhun hem bedenin yok edildiği “sönmeyen ateş” olarak tanımlar; sonraki Hristiyanlar, her bir seviyenin günahkârları suçlarına göre barındırdığı, çok katmanlı bir cehennem tasviri geliştirmiştir. (2), (3), (4).
• Cehennem Kuran’da tekrar tekrar çok katmanlı “derin bir çukur…kızgın ateş” olarak betimlenir. (5), (6)
• Hindu kutsal metni olan Bhagavata Purana yirmi sekiz farklı cehennem betimler (ve “binlerce cehennemvari durum”), hepsinin kendine özel azapları vardır.(7)

Hangi dini gelenek olursa olsun, Cehennem her zaman içinde bulunmanın kötü olduğu bir yer olarak anlaşılır. (8)

2. Cehennem’in süresi ne kadardır?

Cehennem’in varlığına inananlara göre, oradaki cezaların süresi ne kadardır? Bununla ilgili iki temel görüş vardır.

2.1 Cehennem Sonsuzdur

Bir perspektife göre, cehennemdekiler sonsuz bir tanrıyı inkâr etmiş veya görmezden gelmiş suçlulardır. Bu yüzden, adalet gereği onların cezası da sonsuz olmalıdır: Cehennem sonsuzdur.

Buna göre, Cehennem’in amacı öncelikle adalettir: cehennemlikler hak ettiklerini bulur. Sonsuz bir günahın cezasız kalmasına izin vermeyecek bir ilahın sonsuz iyilik ve kutsallığı düşünülürse, günahkârların bu muameleyi görmelerinin sorumlusu kendileridir. (9), (10)

2.2 Cehennem Geçicidir

Diğer kişiler Cehennem’i cehennemliklerin kirli günahkârlıklarının temizlendiği geçici bir yer veya durum olarak görmektedir. Bu yüzden, cezalarının sonuna gelmiş hapisteki insanlar gibi, Cehennem ’deki insanlar da en sonunda azaplarından azade olabilirler.

Soncular (Cehennemin sona ereceğini düşünenler) cehennemliklerin ruhlarının oradan çıkarıldıktan sonra hiçliğe karışacağına inanır. (11) Onların Cennet’e girmesine izin verilmez fakat önceki günahkârlıklarının bedeli olarak yalnızca belirli bir süre ceza çekmeleri gerekir: Cehennem sonsuz değildir.

Arafçı görüşlere göre, cehennemlikler Cehennem’deki sürelerini tamamlayınca, ya Cennet’e girebilirler ya da reenkarnasyon yaşamak için bırakılırlar: iki türlü de Cehennem sonsuz değildir. (12) Bazı Budist geleneklere göre, Bodhisattva Kṣitigarbha kurtulmasına yardım etmediği sürece bir kişinin Naraka’daki (Cehennem anlamında Sanskritçe isim) cezası milyonlarca yıl sürebilir. (13) Diğer bazı inançlar ayrıca bu hayattaki tövbenin kişinin kendisi veya başkaları için arafçı cezayı hafifletebileceğini öğretir. (14)

3. Evrenselcilik

Bazı teistik gelenekler evrenselciliği savunmaktadır. Bu teze göre, Tanrı’nın adil, sevgi dolu veya merhametli olması gibi diğer ilahi özelliklere dair inançlar düşünüldüğünde, tüm insanların nihai olarak Cennet’te Tanrı ile bir araya gelmesi yalnızca olasılık değil, yüksel bir ihtimaldir. (15)

3.1 Tanrı’nın Adaleti

Bazı kişiler mükemmel adalet sahibi bir Tanrı’nın günahkâr insanları sonlu suçlar için sonsuz bir cezaya mahkûm etmeyeceğini iddia etmektedir. En kötü ihtimalle, insanlar bir yüz yıldan biraz fazlası kadar günah işleyebilirler. Bu yüzden eğer adalet cezaların “suça uygun olmasını” gerektiriyorsa, en azılı günahkârların bile binlerce yıl, hatta daha kötüsü sonsuza kadar azap çekmesi adaletsiz görünmektedir.

Diğer kişiler ilahi adaletin aslında günahların affını gerektirdiğini savunur. Eğer adalet doğruluk ise ve mutlak kudretli bir Tanrı günahkârların hayatta ciddi zararlar görmesine izin veriyorsa, o halde onların günahkârlık durumuna bakmaksızın, doğruluk gereği Tanrı bu zararları ölümden sonra onlar için telafi aracı yapmalıdır. Fakat bunu yapmak onların günahlarıyla ilgilenmeyi gerektirir. Her günahkâr hem telafi hem ödül hak ettiği için Tanrı’nın iki seçeneği vardır:

• Günahlarını affet ve cezalarını iptal et veya
• Hak ettikleri ödülden önce günahlarının temizlenmesini sağla

Daha fazla günahı yoksa kişinin, varsayılana göre, sonsuza kadar Cennet’te kalmasına izin verilecektir. (16)

3.2 Tanrı’nın Sevgisi

Diğer kişiler, mutlak sevgi dolu bir Tanrı’nın hiç kimseyi Cehenneme terk etmeyeceğini savunmaktadır. Tanrı mutlak iyiyse, o zaman Tanrı her bireye iyilik ve sevgi göstermelidir. Bu, birinin azabını görmezden gelerek veya bilincini yok ederek yapılamayacağına göre, birinin sonsuza kadar Cehennemde kalması veya çıktıktan sonra yok edilmesi mümkün olmayacaktır. (17)

3.3 Tanrı’nın Merhameti

Eğer Tanrı, mutlak iyi bir varlık olarak, aynı zamanda mutlak merhametli de olmalıysa, buna göre bazı kişiler onun tüm günahkârlara merhamet göstermesi gerektiğini savunmaktadır. Bu lütfu kabul etmek her kişinin kendi seçimi olsa da çoğunun Cehennem’den kaçmak isteyeceği varsayılır; kalan herkes kendi seçiminden dolayı cezalandırılacaktır. (19)

Hepsi düşünüldüğünde, bu argümanlar aynı sonuca varmaktadır: Tanrı çoğunlukla anlaşıldığı şekilde varsa, o halde Tanrı Cehennem’in en sonunda boş kalması için mümkün olan her şeyi yapacaktır.

4. Sonuç

“Cehennem” ile neyi kastettiğimizin daha açık anlaşılması diğer metafiziksel, etik ve dini konseptler grubunu açığa çıkarmaktadır. Bunlar Tanrı’dan, iyiden ve kötüden adalete, sevgiye ve daha fazlasına uzanır.

Bazılarına göre, Cehennem hakkındaki inançlar dini inançlar için güçlü motivasyonlar sağlamaktadır. Diğerlerine göre, ahiret hakkındaki inançlar dini inançları reddetmeyi meşrulaştırabilir. İki şekilde de buradaki tartışma teistler, ateistler ve agnostikler için benzer şekilde ilgi çekicidir (özellikle de pozisyonlarını yeniden düşüneceklerse).

Notlar

• ^[1] Cehennem ve ahiret hakkındaki tartışmaların varsaydığına göre, insanlar ölümden “sağ çıkabilir”, insanlar bedenlerinin ölümünden sonra var olmaya devam edebilir, kişi ölümden önce ve sonra aynı kişi olabilir. Bu varsayım, “kişisel kimlik” konusunda, geçirdiğimiz birçok değişime rağmen zaman içinde aynı kişi olarak kaldığımıza dair bir görüşü kabul etmeyi içerir: kişisel kimliğe dair bazı görüşler ölüm sonrası varlığa izin verir fakat diğer görüşler vermez. Bu konuya bir giriş ve temel teoriler için, bkz. Chad Vance – Personal Identity.
  
  Doğu Ortodoks Kilisesi, örneğin, Cehennem ve Cenneti çoğunlukla birlikte var olan ölüm sonrası yerler olarak anlar, buralarda yaşayan kişinin ilahi sevgiye verdiği cevap onun tecrübesini belirler; Tanrı’nın sevgisini seçenler ilahi mevcudiyeti Cennet olarak tecrübe eder, onu reddetmeyi seçenler ise Tanrı’nın mevcudiyetini Cehennem olarak tecrübe eder. Ahiret hakkındaki bu modele dair görüşler için bkz, see Holdier (2016).
  
  Genel olarak, bu pozisyonlar ve argümanlar “günahkârlık”ı bir kişinin gerekli bir niteliği olarak görür: kişi erdemli genel olarak bir hayat yaşasa da, bir günah bile işlese (ihmal edilebilir de olsa), ölüm sonrası analizde “günahkâr” olarak sınıflandırılır.
• ^[2] bkz Mark 9:43-48.
• ^[3] Matthew 10:28. Hristiyanlık içinde bunun abartılı bir metafor mu yoksa gelecekteki yargılama hakkında gerçek bir kehanet mi olduğu açık bir tartışmadır. Daha fazlası için 2.2deki “sonculuk” üzerine yorumlara bkz.
• ^[4] bkz, örneğin, Dante’s Inferno, meşhur İlahi Komedya’nın ilk kısmı
• ^[5] kuran 101: 8-11
• ^[6] kuran 4:145
• ^[7] Srimad Bhagavatam Canto 5, Bölüm 26
• ^[8] Karşıt olarak, Cennet orada yaşayanların tecrübe ettiği mutluluğa odaklanılarak betimlenir. Bu mutluluklar fani dünyanın zorluklarından kaçmanın sonucu veya duygusal haz ödülü (ilahi varlığa ulaşabilmek gibi), ya da diğer başka kutsal varoluş çeşitleri olabilir.
• ^[9] St. Augustine’in Kitap XXI, Bölüm 11,  The City of God daki, yargılama ve kınamanın onları gerektiren suçlardan haklı olarak uzun sürmesine yönelik tartışmasını düşünün.
• ^[10] Örneğin, Protestan reformcu John Calvin’in Institutes of the Christian Religion’da lanetlilerin ebedi seçilmesini savunmasına bakın, Kitap III, bölüm 21, kısım 5.
•  ^[11] Kişiyi yeniden doğum döngüsünden kurtaran, Budist bir konsept olan Nirvana buna bir örnektir; sonculuğun Hristiyan bir savunusu için bkz Fudge (2011).
• ^[12] Araf’ın bir Roma Katolik açıklaması için bkz.  see Part I, Sec. 2, Ch. III, Art. 12, Subsection iii of the Catechism. Nihai uzlaşmayı amaçlayan bir Protestan Araf görüş örneği için bkz. Walls (2016). Bir (veya birçok) reenkarnasyon görüşü için bkz. Bardo Thodol.
• ^[13] Naraka’nın Cehennem anlamı için bkz. the Devaduta Sutta; Kṣitigarbha hakkında bir tartışma için, bkz The Sutra of the Past Vows of the Earth Store Bodhisattva.
• ^[14] Örnek olarak bkz. Roman Katolik doktrini olan Endüljans (teoride onu alan veya alan kişinin seçtiği birine etki eder) Part II, Sec. 2, Ch. II, Art. 4, Subsection x of the Catechism.
• ^[15] Evrenselcilik için altı farklı argümana genel bir bakış için bkz. Crummett (2019)
• ^[16] Thomas Talbott’un (2014: 150) açıkladığı gibi, ilahi bağışlama “Tanrı’nın masumları onarılamaz zararlardan koruduğu ve sonunda haksız bir ıstırap karşısında [Tanrı’nın] doğruluğunu haklı çıkaracağı temel araçlardan biridir.” Bu, Crummett’in (2019) iyilik argümanı dediği şeyin bir varyasyonudur.
•  ^[17] Marilyn McCord Adams’ın (1999: 157) sözleriyle, “Tanrı’nın gücü yetmiyorsa ve İlahi sevgi günahları bağışlamaya istekli değilse Tanrı’nın dehşete karşı bu denli kırılgan insanlar yaratması (evrimleşmesine izin vermesi) zalimce olurdu. ” Ayrıca bkz. Crummett’in (2019) ilahi aşk argümanı tartışması.
  
  Pek çok kişi “Cehennem sorununu” (her şeyi seven, adil, güçlü ve iyi bir Tanrı insanları nasıl Cehennem’e gönderebilir veya insanların Cehennem’de olmasına izin verebilir?) kötülük probleminin daha genel bir örneği olarak görür. Eğer Tanrı kötülükleri önleyebiliyorsa iyi bir Tanrı nasıl olur da kötülüklerin veya belirli türden kötülüklerin gerçekleşmesine izin verebilir? Cenennem’de olmak muhmetelen çok kötü, büyük bir kötülük olacağından bu durum da kötülük problemi sorusunu doğuracaktır: Eğer Tanrı engelleyebiliyorsa iyi bir Tanrı nasıl olur da Cehennem’in kötülüğüne izin verebilir? Kötülük sorunuyla ilgili bir tartışma için Thomas Metcalf’ın The Problem of Evil yazısına bakınız.
• ^[18] Bazıları bu seçimin geçerliliğinin yalnızca ölüm öncesi varlığımızla sınırlı olduğunu, yani günahkârların Tanrı’nın bağışlamasını ancak ölümden önce alabileceğini iddia eder. Bu pozisyonun tartışılması ve eleştirisi için bkz. Hall (2003: 7-9).
• ^[19] C.S. Lewis’in The Problem of Pain’de açıkladığı gibi, “Cehennemin kapıları içeriden kilitlenmiştir.” Bu pozisyonun felsefi savunmaları için bkz. Buckareff and Plug (2015, 2005).

---

A.G. Holdier–“Hell and Universalism”, (Erişim Tarihi: 17.12.2020)

Çevirmen: Evren Yüksel

Çeviri Editörü: Beyza Nur Doğan

Din Felsefesi İle İlgili Diğer İçeriklerimiz

1. Ateizmi Kanıtlamanın İki Yolu – Quentin Smith
2. Din Felsefesine Giriş: Felsefe, Tanrı’nın Varlığına Dair Ne Söyleyebilir? – Taner Beyter
3. Din veya İlahi Buyruk Teorisi – Steve McCartney & Rick Parent
4. Ateistler Doğaüstüne İnanabilir mi? – Berat Mutluhan Seferoğlu
5. Din Felsefesinin Alanı ve Önemi Hakkında – Charles Taliaferro & Elsa J. Marty
6. Kozmolojik Kanıt ve İki İtiraz – Zikri Yavuz
7. Cömertliğin İstismarı – Talha Gülmez
8. Tanrı ve Zaman – Gregory E. Ganssle (Internet Encyclopedia of Philosophy)
9. Kelam Kozmolojik Argümanı’na Giriş – Berat Mutluhan Seferoğlu
10. Cehennem Problemi: Allah’ın Adaletinin Sınırları – Talha Gülmez
11. Bilim + Din – Tom McLeish
12. Craig’in Metaetik Ahlak Argümanı’nın ve Teistik Metaetik Teorilerinin Eleştirel Bir Değerlendirmesi – Berat Mutluhan Seferoğlu
13. Reformcu Epistemoloji ve Temel İnançlar – Taner Beyter
14. Reformcu Epistemoloji ve Tanrı İnancı – Taner Beyter
15. İnce Ayar Argümanı Ve Bilinç – Alex Malpass
16. Tanrı Nerede? – Edward Feser
17. Seküler Bir Ahlakın Olanaklılığına Dair Bir Metaargüman – Talha Gülmez
18. Doğal Teoloji ve Doğal Din – Andrew Chignell & Derk Pereboom (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
19. Olumsallık Argümanı Üzerine Bazı Düşünceler – Jonathan David Garner
20. Olumsallık Argümanı’nı Çürütmek – Jonathan David Garner
21. Acı ve Hazzın Biyolojik Rolüne Dayalı Argüman – Jeffery Jay Lowder
22. Tanrı’nın Kanıtı Olarak Kötülük? – Melinda Penner
23. Anselm’in Ontolojik Argümanı – Edward Feser
24. Mucizeler ve Edward Feser – Jonathan David Garner
25. Zaman, Uzay ve Tanrı – Edwerd Feser
26. Dini Epistemoloji: Alvin Plantinga Örneği – Musa Yanık
27. Çünkü Tanrı Öyle Söylüyor: İlahi Buyruk Teorisi Üzerine – Spencer Case
28. Tanrı’ya Dair Ahlaki Argümanlar (1): Kanıt Temelli Biçimler – John Danaher
29. Tanrı’nın Varlığına Dair Tasarım Argümanları – Thomas Metcalf
30. Daha İyi Bir Dünyanın Olmayışı Problemi: Mümkün Dünyaların En İyisi – Kirk Lougheed
31. Hür İrade Savunması – Alvin Plantinga
32. Üçlübirlik İnancı Tutarsız mı? – Yeşua Özçelik
33. Tanrı Yalan Söyleyebilir mi? – Dallas G Denery II
34. Tanrı’nın Varlığına Dair “İnce Ayar” Argümanı – Thomas Metcalf
35. Dini İnançlar İçin Epistemik Eşitliğin İmkânı: Parite Argümanı – Musa Yanık
36. Klasik Ontolojik Argüman’ın Ateistik Eleştirisi – Mehmet Mirioğlu
37. Üçlübirlik İnancının Tutarsızlığı Argümanı– Jeffery Jay Lowder
38. Teistler İçin +20 Soru – Jeffery Jay Lowder
39. Ted Drange’nin Yaratılış-Karşıtı Argümanı – Jeffery Jay Lowder
40. Natüralizme Karşı Özgür Düşünme Argümanı’yla İlgili Problem – Alex Malpass
41. Alternatif Tanrı Konseptleri – Jonathan David Garner
42. Vahiy Epistemolojisi İçin Sonsuz Gerileme – Alex Malpass
43. Teoloji ve Analitik A Posteriori – Edward Feser
44. Augustine ve İdam Cezası Üzerine – Edward Feser
45. İnanmanın Günahı – Arif Ahmed
46. Kötü bir Tanrı’nın Varlığına Yönelik Kümülatif Bir Sebep – Jonathan David Garner
47. Teizme Karşı Biyolojik Evrim Kanıtı – Jeffery Jay Lowder
48. Evrenin Nedensiz Başlangıcının Metafiziksel Zorunluluğuna İlişkin George Nakhnikian’a Bir Cevap – Quentin Smith
49. Kusurlu Bir Tanrı – Yoram Hazony
50. Yeni Ateistler – James E. Taylor (Internet Encyclopedia of Philosophy)
51. Yeni Ateizm Eleştirel Bir Değerlendirme – Berat Mutluhan Seferoğlu
52. Bilim ve Din: Epistemik Bir Bakış – Nebi Mehdiyev
53. Plantinga’nın Dini Dışlayıcılık Savunusunun Eleştirisi – Nebi Mehdiyev
54. Dini Epistemoloji – Kelly James Clark (Internet Encyclopedia of Philosophy)
55. İslam ve Rasyonalite Üzerine Kısa Bir Değerlendirme – Musa Yanık
56. Panteizm – William Mander (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
57. Plantinga’nın Naturalizme Karşı Evrimsel Argüman’ı ve İtirazlar – Jonathan David Garner
58. Deflasyonist Argüman – Mehmet Mirioğlu
59. Kutsal Kitapların Anlamlarında Görelilik – Mehmet Mirioğlu
60. Ateizm ve Agnostisizm (Stanford Encyclopedia of Philosophy) – Paul Draper
61. Mutlak Kudret Argümanı – Mehmet Mirioğlu
62. Ateistler Neden Felsefe ve Teoloji ile İlgilenmeli? – Berat Mutluhan Seferoğlu
63. Teistler Farklı Ateist Tutumları Neden Bilmelidir? – Musa Yanık
64. Kötülük Problemine Karşı Özgür İrade Savunusu ve Eleştirel Bir Değerlendirme – Taner Beyter
65. Platon’un Felsefi Dini – Max Charlesworth
66. Objektif Dindarlığın İmkansızlığı Argümanı – Mehmet Mirioğlu
67. İsimlerini Bilmeniz Gereken 46 Ateist ve Nonteist Felsefeci – Berat Mutluhan Seferoğlu
68. Yanlış Anlaşılan Üç Teist Filozof: Aquinas, Pascal ve Paley – Berat Mutluhan Seferoğlu
69. Türkçede Analitik Din Felsefesi Çalışmaları – Musa Yanık
70. Stephen Unwin’in Bayesci Teoremi: Tanrı’nın Var Olma Olasılığı % Kaçtır? – Musa Yanık
71. Kelam Kozmolojik Argüman “Evrenin Başlangıcı Tanrı’yı Kanıtlar mı?” – Berat Mutluhan Seferoğlu
72. Kötülük Problemi “Evrendeki Kötülükler Ateizme Delil Midir” – Taner Beyter
73. “Allahsız Ahlak Olabilir mi?” Kitabının Eleştirisi – Talha Gülmez
74. İnternet Ateistleriyle İlgili Problem – Alex Malpass
75. Ateistlerin Pek Çoğunun İnandığı 10 Mit – Berat Mutluhan Seferoğlu
76. Din Duygu Düzenlemeyle İlgili, Bu Konuda Oldukça da İyi – Stephen T. Asma
77. Zamanı Tanrı Mı Yarattı? – William Lane Craig 
78. Felsefe Sohbetleri #4:Din Felsefesi (Part-1)
79. Felsefe Sohbetleri #4:Din Felsefesi (Part-2)
80. Muhammed: Avrupa Aydınlanmasının Ruhban Sınıfı Karşıtı Kahramanı – John Tolan
81. Tanrı’nın Varlığı Lehine ve Aleyhine Olan Argümanları Nasıl Sınıflandırabiliriz? – Jonathan David Garner
82. Paul Draper’ın Tanrı’nın Varlığına Dair Ahlak Argümanı – Jonathan David Garner
83. İyilik Problemi Diye Bir Şey var mı? – Jonathan David Garner
84. Enis Doko, Üçlübirlik Problemi ve Hristiyan Teizminin Eleştirisi Üzerine (1. Bölüm) – Yeşua Özçelik
85. Enis Doko, Üçlübirlik Problemi ve Hristiyan Teizminin Eleştirisi Üzerine (2. Bölüm) – Yeşua Özçelik
86. Ateizm Dünya Hakkında Öngörülerde Bulunur mu? – Jonathan David Garner
87. “Karakter Oluşturma” Teodisesi Üzerine Akla İlk Gelen Birkaç Fikir – Jonathan David Garner
88. Üçüncü Türden Bir Ahlak Argümanı – Alexander Pruss
89. “Ana Rahminde Biçim Vermeden Önce Tanıdım Seni / Yeremya” (1:5) – Alexander Pruss
90. Teslis, Cinsel Ahlak ve Liberal Hristiyanlık – Alexander Pruss
91. Şüpheci Teizm ve Tanrı’nın Sonsuzluğu – Alexander Pruss
92. Hristiyan Dünyasının Bölünmesini Bir Skandal Olarak Mı Görmeliyiz? – Alexander Pruss
93. Alexander R. Pruss ve Joshua L. Rasmussen’in “Zorunlu Varlık” Anketi ve Sonuçları – Musa Yanık
94. Euthyphro – Alexander Pruss
95. Teizm ve Qualia – Alexander Pruss
96. Açık Uçlu İki Kozmolojik Argüman – Alexander Pruss
97. Mereolojik Mükemmellik – Alexander Pruss
98. Teizm Doğru İse Qualia Temel Varlıklar Kategorisinde Değildir – Alexander Pruss
99. Büyük Kötülüklere Engel Olmak İçin Yalan Söylemek – Alexander Pruss
100. Teolojik Modellerin Üç Seviyesi – Alexander Pruss
101. Şimdicilik ve Haç – Alexander Pruss
102. Tanrı ve Zamanın B Teorisi – Alexander Pruss
103. Wittgenstein ve Din – Stephen Law
104. Cehennem Problemi: Allah’ın Adaletinin Sınırları – Talha Gülmez
105. Cehennem Problemi’ne Teistik Bir Yaklaşım – Ömer Çağrı Akarsu
106. ‘Cehennem Problemi’ Tartışmasına Katkı – Taner Beyter
107. Yeni Ahit Yazarlarının Eski Ahit’ten Yaptıkları Yanlış Alıntılar: Bu Onların İlhamsızlığının, Vahy Almadıklarının Delili mi? – Bassam Zawadi
108. Hiçlikten Yaratılış ve Kelam Kozmolojik Argüman – Jonathan David Garner
109. Tanrı’nın Yokluğu Lehine Ahlak Argümanı (Tersine Çevrilmiş Ahlak Argümanı) – Jonathan David Garner
110. Schellenberg’in İlahi Gizlilik Problemi’ne Plantinga’nın Dışsalcı Epistemolojisi Bir Yanıt Verebilir mi? – Musa Yanık
111. Mezmurlar 22:1 Tanrım Neden Terk Ettin Beni? – Eren Gündemir
112. Bilimsel Mucize Argümanı’nın Eleştirisi – Yasin Şahin
113. Mucizeler Gerçek mi? – Jonathan David Garner
114. Tanrı’nın Varlığı Aleyhine Disteleolojik Argümanlar – Jonathan David Garner
115. Paul Draper’in Acıya Dayalı Argümanı – Jonathan David Garner
116. Dinler Tarihine Giriş: Dinler Tarihi Niçin Önemlidir? – Musa Yanık
117. Sosyalizm Modern Dinin Manzarasının Şekillenmesine Nasıl Katkı Sağlamıştır? – Julian Strube
118. Agnostik Tavrın Makullüğü Üzerine (1. Bölüm) – Bilal Bekalp
119. Yeni Bir Mantıksal Kötülük Argümanı – Jonathan David Garner
120. Felsefe ve Hristiyan Teolojisi – Michael J. Murray & Michael Rea (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
121. Schellenberg’in Korkunç Acılara Dayalı Tümdengelim Argümanı – Jonathan David Garner
122. Kötülük Problemi – Thomas Metcalf
123. Arap ve İslam Metafiziği – Amos Bertolacci (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
124. Hayvanları Tanrı mı Yaratır? – Jonathan David Garner
125. İlahi Buyruk (Emir) Teorisi – Michael W. Austin (Internet Encyclopedia of Philosophy)
126. İlahi Gizlilik – David Bayless
127. Enkarnasyon Öğretisi, Mantıksal Problem ve Bir Çözüm Önerisi – Yeşua Özçelik
128. Farklı Bir Analitik Felsefeci Portresi: Alvin Plantinga – Musa Yanık
129. Richard Swinburne: Kısa Bir Entelektüel Biyografi – Musa Yanık
130. Alvin Plantinga’nın Maharetli Başarısı – William Doino Jr.
131. Cehennem ve Evrenselcilik – A.G. Holdier
132. Kriz Anında Tanrı’nın Değerini Tartışmak: Leibniz vs Voltaire – Aaron James Wendland
133. Tanrı Yarattıklarına Duyular Yoluyla Bilgi Verir mi? – Jonathan David Garner
134. Alvin Plantinga ve Din Felsefesi’nin Yeniden Dirilişi – Kelly James Clark
135. C.S. Lewis İyidir Ama Bir De Alvin Plantinga’yı Okumalısınız – Michael Almeida
136. Mantıksal Kötülük Problemi – James R. Beebe (Internet Encyclopedia of Philosophy)