Alvin Plantinga ve Din Felsefesi’nin Yeniden Dirilişi – Kelly James Clark

/
2588 Okunma
Okunma süresi: 11 Dakika

Sınıftaki ilk günümüzü dünmüş gibi hatırlıyorum. Alvin Plantinga’dan bir şeyler öğrenmek için Notre Dame’nin felsefe doktora programına kayıt olmuştum. Onu ilk gördüğümde sınıfa doğru yürüyüp bir sandalye çekti, ayaklarını sandalyeye koyup arkasına yaslandı, kollarını sıvadı, içten gelen ve yankılanan sesiyle ders anlatmaya başladı. Dönem ilerledikçe, onun bu riskli oturuş tarzından hiç vazgeçip geçmeyeceğine dair aramızda bahse girdik. Ama o oturuş tarzını hiç değiştirmedi.

Birinci sınıf öğrencisi olarak çoğumuz o kadar da şanslı değildik. Plantinga, bir filozof olarak o kadar büyük bir üne sahipti ki, üst düzey master öğrencileri ve hatta birkaç profesör dahi onun dersini alıyordu. Plantinga din felsefesi, metafizik, epistemoloji ve mantık alanındaki çalışmalarıyla zaten dünya çapında ünlü biriydi. Dersini alan bu profesörler ile yaptığı üst düzey konuşmalar, yeni başlayanları hem heyecanlandırır hem de onların gözünü korkuturdu. Tam da bu sohbetleri anlamanın ve kavramanın kenarında olduğumuzu düşünürken; sık sık kendimizi uçurumun kenarında bocalarken bulurduk.

İçinde bulunduğumuz umutsuzluğu sezen Plantinga, profesörleri susturur ve sonra dağılan parçalarımızı toparlayıp bizi tekrar bir araya getirirdi. Tahammül ve iyi bir mizah ile, baştan yeniden başlar; bu sefer en temelden bizi yavaş yavaş çok daha büyük bir kavrayışa ulaştırırdı.

Önümüzdeki beş yıl boyunca Plantinga’nın verdiği her dersi aldım, sonrasındaysa benim tezimi yönetti. İlk kitabım olan “Return to Reason”, “Aptallar İçin Plantinga” olarak tanındı. Daha iyi bir tez danışmanına sahip olamazdım. Beraber tırmanış ve kır kayağı yaptık, beni ve diğer yüksek lisans öğrencilerini tatil yemekleri için aile evine davet etti. O yalnızca akademik danışmanım değil aynı zamanda iyi ve cömert bir arkadaştı.

25 Nisan 2017’de, Grand Rapid’den Alvin Plantinga Templeton Ödülü’nü kazandı. Bu ödül “yaşamın manevi boyutunu; sunduğu kavrayışıyla, keşifleriyle veya pratikte yaptıklarıyla doğrulayan türden çalışmalar ile olağanüstü katkılar sağlayan hayattaki kişileri onurlandırmak için” verilir. Bu ödülü almasıyla Plantinga Dalai Lama, Desmond Tutu, Aleksandr Solzhenitsyn ve Rahibe Teresa gibi Templeton Ödülü daha önce kazanan isimlerin arasına katılmış oldu.

Plantinga’nın entelektüel keşifleri, manevi konuların boyutlarına dair yeni araştırmaların başlamasına ön ayak olmuştur. İşte, Plantinga’nın bu konudaki etkisi anlamanın bir yolu: 1950’lerde, önde gelen bir filozof tarafından yayınlanan tek bir dini inanç savunusu dahi yoktu; 1990’larda ise Yale’den UCLA’ya ve Oxford’dan Heidelberg’e dek manevi dünyayı savunmak ve geliştirmek için kelimenin gerçek anlamıyla yüzlerce kitap ve makale yayınlanmıştı.  1950 ile 1990 yılları arasındaki fark ne mi? Cevap çok basit: Alvin Plantinga.

O halde, 1980’de Time dergisinin din felsefesinin yeniden dirilişini bildirmiş olmasına şaşmamak gerekir. Bir tür sağlam-zihinli entelektüellikten söz ediyor ve Alvin Plantinga’yı “Tanrı’nın önde gelen filozofu” olarak adlandırıyorlardı.

Plantinga’nın Özgür İrade Savunması kötülük problemini açık bir şekilde çürütürken, o, Tanrı’nın kötülüğe niçin izin verdiğini ise bilmediğini alçakgönüllülükle kabul etmekteydi. Ve bu bilmemenin, mesela, birinin küçük çocuğunu kaybetmesinin yıpratıcı etkisini daha da artırabileceğinin farkındaydı. Ve böylece o, profesyonel bir felsefeci olmanın karakteristiğine pek uymayan şu türden pastoral öğütler de bulunuyordu:

Bilmediğiniz şeyler hakkındaki konuşma dürtüsüne direnin.

Acı çekenlerin yanında olun ve onların acılarını paylaşın.

Plantinga kıvrak zekası ve etkileyici yazılarının yanı sıra, ilham verici kişiliğiyle de -o cesur, büyüleyici, esprili, cömerttir- dünyanın her yerinden binlerce filozof ve teoloğa ilham vermiştir.

Plantinga’nın etkisi (ülkemiz) sınırlarımızın ötesine geçmişti. Onun çalışmaları Hollandaca, Rusça, İspanyolca, Lehçe, İtalyanca, Romence, Çince, Japonca, Arapça, Almanca, Farsça, İsveççe, Urduca, İbranice, Türkçe ve Korece’ye çevrildi. (Ç.N.: Fransızca?) Ayrıca o, dünya çapında 250’den fazla halka açık konferans vermişti.

Plantinga’nın entelektüel sorgulama ve araştırmaya dair derin dini yaklaşımı, Yahudi ve Müslüman düşünürlere de ilham olmuştur. Örneğin, Harvard Üniversitesi’ndeki önde gelen bir Yahudi filozof olan Hilary Putnam, kısmen Plantinga’nın kişisel ve entelektüel etkisiyle, kendi geleneğinin mercekleri aracılığıyla felsefe disiplini üzerine bilinçli olarak eğilmeye başladı.

1960’larda Time dergisinin kapağında “Tanrı öldüğü” ilan edilmişti. 1980 yılında ise Time dergisi, Tanrı’nın varlığını güçlü bir şekilde savunduğu için Alvin Plantinga’yı övüyordu.

Din felsefesinin son zamanlardaki yeniden dirilişini daha iyi anlamak istiyorsanız, yakın zamanda yayınlanan Readings in the Philosophy of Religion – Third Edition (genişletişmiş baskı) adlı kitabımı inceleyebilirsiniz. Bu makaleler derlemesi, onun çalışmaları hakkında yarım düzineden fazla içerik ve bizzat Plantinga’nın kalemin çıkan iki ufuk açıcı katkı içermektedir. Hem klasik hem de çağdaş anlamda son derece okunamaya değer olan bu makaleler, Plantinga’nın çalışmalarından derinlemesine etkilenen çağdaş tartışmalara kolay bir erişim imkanı sunar.


Kelly James Clark– “Alvin Plantinga and the Revival of Religious Philosophy“, (03.01.2021)

Çevirmen: Taner Beyter

Alvin Plantinga’ya dair içeriklerimizi okumak için tıklayın.

Din Felsefesi İle İlgili Diğer İçeriklerimiz

  1. Ateizmi Kanıtlamanın İki Yolu – Quentin Smith
  2. Din Felsefesine Giriş: Felsefe, Tanrı’nın Varlığına Dair Ne Söyleyebilir? – Taner Beyter
  3. Din veya İlahi Buyruk Teorisi – Steve McCartney & Rick Parent
  4. Ateistler Doğaüstüne İnanabilir mi? – Berat Mutluhan Seferoğlu
  5. Din Felsefesinin Alanı ve Önemi Hakkında – Charles Taliaferro & Elsa J. Marty
  6. Kozmolojik Kanıt ve İki İtiraz – Zikri Yavuz
  7. Cömertliğin İstismarı – Talha Gülmez
  8. Tanrı ve Zaman – Gregory E. Ganssle (Internet Encyclopedia of Philosophy)
  9. Kelam Kozmolojik Argümanı’na Giriş – Berat Mutluhan Seferoğlu
  10. Cehennem Problemi: Allah’ın Adaletinin Sınırları – Talha Gülmez
  11. Bilim + Din – Tom McLeish
  12. Craig’in Metaetik Ahlak Argümanı’nın ve Teistik Metaetik Teorilerinin Eleştirel Bir Değerlendirmesi – Berat Mutluhan Seferoğlu
  13. Reformcu Epistemoloji ve Temel İnançlar – Taner Beyter
  14. Reformcu Epistemoloji ve Tanrı İnancı – Taner Beyter
  15. İnce Ayar Argümanı Ve Bilinç – Alex Malpass
  16. Tanrı Nerede? – Edward Feser
  17. Seküler Bir Ahlakın Olanaklılığına Dair Bir Metaargüman – Talha Gülmez
  18. Doğal Teoloji ve Doğal Din – Andrew Chignell & Derk Pereboom (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
  19. Olumsallık Argümanı Üzerine Bazı Düşünceler – Jonathan David Garner
  20. Olumsallık Argümanı’nı Çürütmek – Jonathan David Garner
  21. Acı ve Hazzın Biyolojik Rolüne Dayalı Argüman – Jeffery Jay Lowder
  22. Tanrı’nın Kanıtı Olarak Kötülük? – Melinda Penner
  23. Anselm’in Ontolojik Argümanı – Edward Feser
  24. Mucizeler ve Edward Feser – Jonathan David Garner
  25. Zaman, Uzay ve Tanrı – Edwerd Feser
  26. Dini Epistemoloji: Alvin Plantinga Örneği – Musa Yanık
  27. Çünkü Tanrı Öyle Söylüyor: İlahi Buyruk Teorisi Üzerine – Spencer Case
  28. Tanrı’ya Dair Ahlaki Argümanlar (1): Kanıt Temelli Biçimler – John Danaher
  29. Tanrı’nın Varlığına Dair Tasarım Argümanları – Thomas Metcalf
  30. Daha İyi Bir Dünyanın Olmayışı Problemi: Mümkün Dünyaların En İyisi – Kirk Lougheed
  31. Hür İrade Savunması – Alvin Plantinga
  32. Üçlübirlik İnancı Tutarsız mı? – Yeşua Özçelik
  33. Tanrı Yalan Söyleyebilir mi? – Dallas G Denery II
  34. Tanrı’nın Varlığına Dair “İnce Ayar” Argümanı – Thomas Metcalf
  35. Dini İnançlar İçin Epistemik Eşitliğin İmkânı: Parite Argümanı – Musa Yanık
  36. Klasik Ontolojik Argüman’ın Ateistik Eleştirisi – Mehmet Mirioğlu
  37. Üçlübirlik İnancının Tutarsızlığı Argümanı– Jeffery Jay Lowder
  38. Teistler İçin +20 Soru – Jeffery Jay Lowder
  39. Ted Drange’nin Yaratılış-Karşıtı Argümanı – Jeffery Jay Lowder
  40. Natüralizme Karşı Özgür Düşünme Argümanı’yla İlgili Problem – Alex Malpass
  41. Alternatif Tanrı Konseptleri – Jonathan David Garner
  42. Vahiy Epistemolojisi İçin Sonsuz Gerileme – Alex Malpass
  43. Teoloji ve Analitik A Posteriori – Edward Feser
  44. Augustine ve İdam Cezası Üzerine – Edward Feser
  45. İnanmanın Günahı – Arif Ahmed
  46. Kötü bir Tanrı’nın Varlığına Yönelik Kümülatif Bir Sebep – Jonathan David Garner
  47. Teizme Karşı Biyolojik Evrim Kanıtı – Jeffery Jay Lowder
  48. Evrenin Nedensiz Başlangıcının Metafiziksel Zorunluluğuna İlişkin George Nakhnikian’a Bir Cevap – Quentin Smith
  49. Kusurlu Bir Tanrı – Yoram Hazony
  50. Yeni Ateistler – James E. Taylor (Internet Encyclopedia of Philosophy)
  51. Yeni Ateizm Eleştirel Bir Değerlendirme – Berat Mutluhan Seferoğlu
  52. Bilim ve Din: Epistemik Bir Bakış – Nebi Mehdiyev
  53. Plantinga’nın Dini Dışlayıcılık Savunusunun Eleştirisi – Nebi Mehdiyev
  54. Dini Epistemoloji – Kelly James Clark (Internet Encyclopedia of Philosophy)
  55. İslam ve Rasyonalite Üzerine Kısa Bir Değerlendirme – Musa Yanık
  56. Panteizm – William Mander (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
  57. Plantinga’nın Naturalizme Karşı Evrimsel Argüman’ı ve İtirazlar – Jonathan David Garner
  58. Deflasyonist Argüman – Mehmet Mirioğlu
  59. Kutsal Kitapların Anlamlarında Görelilik – Mehmet Mirioğlu
  60. Ateizm ve Agnostisizm (Stanford Encyclopedia of Philosophy) – Paul Draper
  61. Mutlak Kudret Argümanı – Mehmet Mirioğlu
  62. Ateistler Neden Felsefe ve Teoloji ile İlgilenmeli? – Berat Mutluhan Seferoğlu
  63. Teistler Farklı Ateist Tutumları Neden Bilmelidir? – Musa Yanık
  64. Kötülük Problemine Karşı Özgür İrade Savunusu ve Eleştirel Bir Değerlendirme – Taner Beyter
  65. Platon’un Felsefi Dini – Max Charlesworth
  66. Objektif Dindarlığın İmkansızlığı Argümanı – Mehmet Mirioğlu
  67. İsimlerini Bilmeniz Gereken 46 Ateist ve Nonteist Felsefeci – Berat Mutluhan Seferoğlu
  68. Yanlış Anlaşılan Üç Teist Filozof: Aquinas, Pascal ve Paley – Berat Mutluhan Seferoğlu
  69. Türkçede Analitik Din Felsefesi Çalışmaları – Musa Yanık
  70. Stephen Unwin’in Bayesci Teoremi: Tanrı’nın Var Olma Olasılığı % Kaçtır? – Musa Yanık
  71. Kelam Kozmolojik Argüman “Evrenin Başlangıcı Tanrı’yı Kanıtlar mı?” – Berat Mutluhan Seferoğlu
  72. Kötülük Problemi “Evrendeki Kötülükler Ateizme Delil Midir” – Taner Beyter
  73. “Allahsız Ahlak Olabilir mi?” Kitabının Eleştirisi – Talha Gülmez
  74. İnternet Ateistleriyle İlgili Problem – Alex Malpass
  75. Ateistlerin Pek Çoğunun İnandığı 10 Mit – Berat Mutluhan Seferoğlu
  76. Din Duygu Düzenlemeyle İlgili, Bu Konuda Oldukça da İyi – Stephen T. Asma
  77. Zamanı Tanrı Mı Yarattı? – William Lane Craig 
  78. Felsefe Sohbetleri #4:Din Felsefesi (Part-1)
  79. Felsefe Sohbetleri #4:Din Felsefesi (Part-2)
  80. Muhammed: Avrupa Aydınlanmasının Ruhban Sınıfı Karşıtı Kahramanı – John Tolan
  81. Tanrı’nın Varlığı Lehine ve Aleyhine Olan Argümanları Nasıl Sınıflandırabiliriz? – Jonathan David Garner
  82. Paul Draper’ın Tanrı’nın Varlığına Dair Ahlak Argümanı – Jonathan David Garner
  83. İyilik Problemi Diye Bir Şey var mı? – Jonathan David Garner
  84. Enis Doko, Üçlübirlik Problemi ve Hristiyan Teizminin Eleştirisi Üzerine (1. Bölüm) – Yeşua Özçelik
  85. Enis Doko, Üçlübirlik Problemi ve Hristiyan Teizminin Eleştirisi Üzerine (2. Bölüm) – Yeşua Özçelik
  86. Ateizm Dünya Hakkında Öngörülerde Bulunur mu? – Jonathan David Garner
  87. “Karakter Oluşturma” Teodisesi Üzerine Akla İlk Gelen Birkaç Fikir – Jonathan David Garner
  88. Üçüncü Türden Bir Ahlak Argümanı – Alexander Pruss
  89. “Ana Rahminde Biçim Vermeden Önce Tanıdım Seni / Yeremya” (1:5) – Alexander Pruss
  90. Teslis, Cinsel Ahlak ve Liberal Hristiyanlık – Alexander Pruss
  91. Şüpheci Teizm ve Tanrı’nın Sonsuzluğu – Alexander Pruss
  92. Hristiyan Dünyasının Bölünmesini Bir Skandal Olarak Mı Görmeliyiz? – Alexander Pruss
  93. Alexander R. Pruss ve Joshua L. Rasmussen’in “Zorunlu Varlık” Anketi ve Sonuçları – Musa Yanık
  94. Euthyphro – Alexander Pruss
  95. Teizm ve Qualia – Alexander Pruss
  96. Açık Uçlu İki Kozmolojik Argüman – Alexander Pruss
  97. Mereolojik Mükemmellik – Alexander Pruss
  98. Teizm Doğru İse Qualia Temel Varlıklar Kategorisinde Değildir – Alexander Pruss
  99. Büyük Kötülüklere Engel Olmak İçin Yalan Söylemek – Alexander Pruss
  100. Teolojik Modellerin Üç Seviyesi – Alexander Pruss
  101. Şimdicilik ve Haç – Alexander Pruss
  102. Tanrı ve Zamanın B Teorisi – Alexander Pruss
  103. Wittgenstein ve Din – Stephen Law
  104. Cehennem Problemi: Allah’ın Adaletinin Sınırları – Talha Gülmez
  105. Cehennem Problemi’ne Teistik Bir Yaklaşım – Ömer Çağrı Akarsu
  106. ‘Cehennem Problemi’ Tartışmasına Katkı – Taner Beyter
  107. Yeni Ahit Yazarlarının Eski Ahit’ten Yaptıkları Yanlış Alıntılar: Bu Onların İlhamsızlığının, Vahy Almadıklarının Delili mi? – Bassam Zawadi
  108. Hiçlikten Yaratılış ve Kelam Kozmolojik Argüman – Jonathan David Garner
  109. Tanrı’nın Yokluğu Lehine Ahlak Argümanı (Tersine Çevrilmiş Ahlak Argümanı) – Jonathan David Garner
  110. Schellenberg’in İlahi Gizlilik Problemi’ne Plantinga’nın Dışsalcı Epistemolojisi Bir Yanıt Verebilir mi? – Musa Yanık
  111. Mezmurlar 22:1 Tanrım Neden Terk Ettin Beni? – Eren Gündemir
  112. Bilimsel Mucize Argümanı’nın Eleştirisi – Yasin Şahin
  113. Mucizeler Gerçek mi? – Jonathan David Garner
  114. Tanrı’nın Varlığı Aleyhine Disteleolojik Argümanlar – Jonathan David Garner
  115. Paul Draper’in Acıya Dayalı Argümanı – Jonathan David Garner
  116. Dinler Tarihine Giriş: Dinler Tarihi Niçin Önemlidir? – Musa Yanık
  117. Sosyalizm Modern Dinin Manzarasının Şekillenmesine Nasıl Katkı Sağlamıştır? – Julian Strube
  118. Agnostik Tavrın Makullüğü Üzerine (1. Bölüm) – Bilal Bekalp
  119. Yeni Bir Mantıksal Kötülük Argümanı – Jonathan David Garner
  120. Felsefe ve Hristiyan Teolojisi – Michael J. Murray & Michael Rea (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
  121. Schellenberg’in Korkunç Acılara Dayalı Tümdengelim Argümanı – Jonathan David Garner
  122. Kötülük Problemi – Thomas Metcalf
  123. Arap ve İslam Metafiziği – Amos Bertolacci (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
  124. Hayvanları Tanrı mı Yaratır? – Jonathan David Garner
  125. İlahi Buyruk (Emir) Teorisi – Michael W. Austin (Internet Encyclopedia of Philosophy)
  126. İlahi Gizlilik – David Bayless
  127. Enkarnasyon Öğretisi, Mantıksal Problem ve Bir Çözüm Önerisi – Yeşua Özçelik
  128. Farklı Bir Analitik Felsefeci Portresi: Alvin Plantinga – Musa Yanık
  129. Richard Swinburne: Kısa Bir Entelektüel Biyografi – Musa Yanık
  130. Alvin Plantinga’nın Maharetli Başarısı – William Doino Jr.
  131. Cehennem ve Evrenselcilik – A.G. Holdier
  132. Kriz Anında Tanrı’nın Değerini Tartışmak: Leibniz vs Voltaire – Aaron James Wendland
  133. Tanrı Yarattıklarına Duyular Yoluyla Bilgi Verir mi? – Jonathan David Garner
  134. Alvin Plantinga ve Din Felsefesi’nin Yeniden Dirilişi – Kelly James Clark
  135. C.S. Lewis İyidir Ama Bir De Alvin Plantinga’yı Okumalısınız – Michael Almeida
  136. Mantıksal Kötülük Problemi – James R. Beebe (Internet Encyclopedia of Philosophy)

Ankara Üniversitesi Coğrafya Bölümü’nü bitirdi, Felsefe master eğitimine ise ara verdi. Etik, epistemoloji, din felsefesi ve metafelsefe ile ilgilenir. Evli olup öğretmenlik mesleğine devam etmektedir.   

Bir cevap yazın

Your email address will not be published.

Önceki Gönderi

Medyanın Sorumlulukları: Gazeteciler Gerçeği Yayınlamakla Mükellef mi? – Daniella Meehan

Sonraki Gönderi

Stoacılığa Dair Yanlış Fikirler – Carina Barbosa

En Güncel Haberler Analitik Felsefe:Tümü