Modal Gizlilik Argümanı – Jonathan David Garner

Editör notu: metin boyunca “nonresistant nonbelief” kavramı kullanılmaktadır. Bu kavramı anlamaksızın metinde yer alan iddiaların tam olarak neye denk düştüğünü kestirmek epey zor. Metnin okunmasının biraz zor olduğunun ve bunun da “nonresistant nonbelief” (metin boyunca inatçı olmayan inançsızlık olarak kullandık) kavramının sık sık kullanılmasından dolayı olduğunun notunu düşelim. Yazıyı okumaya başlamadan önce lütfen bu kavramı daha açık hale getirmek için Berk Celayir ile beraber kaleme aldığımız aşağıdaki açıklama cümlelerine göz gezdirin.

“nonresistant nonbelief”:

• “Eğer Tanrı var ise, O’na inanmamak için direnmek dışında inanmama halinin olmaması”,
• “Eğer Tanrı varsa, O’na karşı inat edilmeksizin var olan inançsızlığın olamaması”,
• “Eğer Tanrı varsa, ona inanmamak için direnmeyen bir inançsızlık halinin olmaması”,
• “Eğer Tanrı varsa, inanmamak için direnenler hariç bir inançsızlığın var olmaması” veya
• “Eğer Tanrı var ise onun varlığına direnç gösterememek dışındaki inanma durumuna”
• Yani “ne pahasına olursa olsun inanmayacak kişilerin olmaması”.
• Ayrıca “delil görmedikleri için inanmama” ile de ilişkili bir kavramdır.

Modal ontolojik argüman, Tanrı’nın varlığına dair popüler bir argümandır. Bu argümandaki kilit öncül, Tanrı’nın var olmasının mümkün olduğu iddiasıdır.

Modal argümanlar bir olasılık iddiasıyla başlar ve zorunlu olarak doğru olan bir sonuçla biter.

Modal argümanları düşündüğümüzde, seçenekler yalnızca ontolojik argümanlar ile sınırlı değildir. Aslında, örnek olarak Tanrı’nın gizliliğine dayanan, Tanrı’nın varlığı var olmaması lehine (yani Tanrı’nın varlığı aleyhine) modal bir argüman formüle edilebilir. Diğer bir ifadeyle, inatçı olmayan inançsızlığın var olma olasılığı, Tanrı’nın var olmayışını zorunlu olarak doğru kılar.

Öyleyse, inatçı olmayan inançsızlık bunu yapması mümkün müdür? Bazı mümkün dünyalarda inatçı olmayan inançsızlığın var olması tamamen tutarlı görünüyor. Elbette, Tanrı yalnızca Tanrı’nın var olduğuna inanmayan öyle bazı canlılar yaratabilirdi ki onlar aynı zamanda inançsızlıklarına da direnmezlerdi (onlar inatçı olmayan inançsız da olabilirdi). Veya, Tanrı’nın var olduğuna direnmeden inanmayan en az bir sonlu yaratığın olduğu olası bir dünya vardır. Tanrı’nın var olduğuna inatçı olmayan bir şekilde inanmayan sadece en az bir sonlu yaratığın olduğu mümkün bir mümkün dünya mevcuttur.

Tam biçimiyle Gizlilik Argümanı, sadece, inatçı olmayan inançsız olan sonlu bir yaratık olması gerektiğini belirtmekle kalmaz; aynı zamanda tek bir inatçı olmayan inançsızlık örneği olmayacağını da ileri sürer; bunu akılda tutmaz önemlidir. Başka bir ifadeyle, inatçı olmayan inançsız olan birinin olduğu bir saniye veya bir dakika bile olmayacaktır. Bunun epey cüretkar bir iddia olarak karşımızda durduğunun farkındayım, bu yüzden gizlilik argümanının temel dayanağı inatçı olmayan inançsızlığın var olup olmadığı değil, Tanrı’nın böyle bir inançsızlığa izin verip vermeyeceğidir. Aslında daha spesifik olarak soru, Tanrı’nın her sonlu yaratık ile bilinçli, karşılıklı ve anlamlı bir ilişkiye her zaman açık olup olmayacağıdır.

O halde niçin kanıta dayalı bir öncül etrafında dönen bir argüman oluşturduğumu merak edebilirsiniz. (Yani inatçı olmayan inançsızlığın varlığı etrafında). Bence inatçı olmayan inançsızlığın varlığına ilişkin olasılık iddiası, inatçı olmayan inançsızlığın var olduğu iddiasını reddetmenin saçmalığına işaret etmektedir. Tabi ki, Gizlilik Argümanı’nın delile dayalı öncülünü reddeden insanların çoğu, öncülün ne kadar yalın (veya ılımlı, mütevazı) olduğunun tam olarak farkında değiller. Kanıta dayalı önermeye itiraz edenlerin çok küçük bir azınlık olduğunu söylemeye zaten gerek yok.

Daha formel bir biçimde Modal Gizlilik Argümanı şöyledir;

1. İnatçı olmayan inançsızlığın var olması mümkündür.
2. Zorunlu olarak, eğer Tanrı’nın var olması mümkün ise, Tanrı’nın var olması zorunludur.
3. Zorunlu olarak, eğer Tanrı varsa, o halde inatçı olmayan inançsızlığın varlığı söz konusu değildir.
4. Öyleyse, Tanrı’nın var olması mümkün değildir.

(2) nolu öncül, Tanrı’nın varlığına dair Modal Ontolojik Argümanı’n temelin yer alan fikrin yeniden ifade edilmesidir (tekrar kullanılmasıdır yani). (3) nolu öncül, (önceki) iki öncülün yalın formülasyonunda yer alan gizlilik argümanının ana öncülüdür. Buradan çıkarılacak ders açıkça şudur: Bir teist, Gizlilik Argümanı’na itiraz etmek isterse, inatçı olmayan inançsızlığın varlığını reddetmesi ve ayak diremesi yeterli olmayacaktır.

Notlar:

(1) Michael Rea gibi inatçı olmayan inançsızlığı reddeden bazı teistlerden bahsetmedim bile. Rea, inatçı olmayan inançsızlık olmasa bile, kişinin İlahi Gizlilik Problemi’nden bütünüyle kaçamayacağını iddia ediyor.

Jonathan David Garner– “Modal Hiddenness Argument”, (Erişim Tarihi: 27.01.2021)

Çevirmen: Taner Beyter

Din Felsefesi İle İlgili Diğer İçeriklerimiz

1. Ateizmi Kanıtlamanın İki Yolu – Quentin Smith
2. Din Felsefesine Giriş: Felsefe, Tanrı’nın Varlığına Dair Ne Söyleyebilir? – Taner Beyter
3. Din veya İlahi Buyruk Teorisi – Steve McCartney & Rick Parent
4. Ateistler Doğaüstüne İnanabilir mi? – Berat Mutluhan Seferoğlu
5. Din Felsefesinin Alanı ve Önemi Hakkında – Charles Taliaferro & Elsa J. Marty
6. Kozmolojik Kanıt ve İki İtiraz – Zikri Yavuz
7. Cömertliğin İstismarı – Talha Gülmez
8. Tanrı ve Zaman – Gregory E. Ganssle (Internet Encyclopedia of Philosophy)
9. Kelam Kozmolojik Argümanı’na Giriş – Berat Mutluhan Seferoğlu
10. Cehennem Problemi: Allah’ın Adaletinin Sınırları – Talha Gülmez
11. Bilim + Din – Tom McLeish
12. Craig’in Metaetik Ahlak Argümanı’nın ve Teistik Metaetik Teorilerinin Eleştirel Bir Değerlendirmesi – Berat Mutluhan Seferoğlu
13. Reformcu Epistemoloji ve Temel İnançlar – Taner Beyter
14. Reformcu Epistemoloji ve Tanrı İnancı – Taner Beyter
15. İnce Ayar Argümanı Ve Bilinç – Alex Malpass
16. Tanrı Nerede? – Edward Feser
17. Seküler Bir Ahlakın Olanaklılığına Dair Bir Metaargüman – Talha Gülmez
18. Doğal Teoloji ve Doğal Din – Andrew Chignell & Derk Pereboom (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
19. Olumsallık Argümanı Üzerine Bazı Düşünceler – Jonathan David Garner
20. Olumsallık Argümanı’nı Çürütmek – Jonathan David Garner
21. Acı ve Hazzın Biyolojik Rolüne Dayalı Argüman – Jeffery Jay Lowder
22. Tanrı’nın Kanıtı Olarak Kötülük? – Melinda Penner
23. Anselm’in Ontolojik Argümanı – Edward Feser
24. Mucizeler ve Edward Feser – Jonathan David Garner
25. Zaman, Uzay ve Tanrı – Edwerd Feser
26. Dini Epistemoloji: Alvin Plantinga Örneği – Musa Yanık
27. Çünkü Tanrı Öyle Söylüyor: İlahi Buyruk Teorisi Üzerine – Spencer Case
28. Tanrı’ya Dair Ahlaki Argümanlar (1): Kanıt Temelli Biçimler – John Danaher
29. Tanrı’nın Varlığına Dair Tasarım Argümanları – Thomas Metcalf
30. Daha İyi Bir Dünyanın Olmayışı Problemi: Mümkün Dünyaların En İyisi – Kirk Lougheed
31. Hür İrade Savunması – Alvin Plantinga
32. Üçlübirlik İnancı Tutarsız mı? – Yeşua Özçelik
33. Tanrı Yalan Söyleyebilir mi? – Dallas G Denery II
34. Tanrı’nın Varlığına Dair “İnce Ayar” Argümanı – Thomas Metcalf
35. Dini İnançlar İçin Epistemik Eşitliğin İmkânı: Parite Argümanı – Musa Yanık
36. Klasik Ontolojik Argüman’ın Ateistik Eleştirisi – Mehmet Mirioğlu
37. Üçlübirlik İnancının Tutarsızlığı Argümanı– Jeffery Jay Lowder
38. Teistler İçin +20 Soru – Jeffery Jay Lowder
39. Ted Drange’nin Yaratılış-Karşıtı Argümanı – Jeffery Jay Lowder
40. Natüralizme Karşı Özgür Düşünme Argümanı’yla İlgili Problem – Alex Malpass
41. Alternatif Tanrı Konseptleri – Jonathan David Garner
42. Vahiy Epistemolojisi İçin Sonsuz Gerileme – Alex Malpass
43. Teoloji ve Analitik A Posteriori – Edward Feser
44. Augustine ve İdam Cezası Üzerine – Edward Feser
45. İnanmanın Günahı – Arif Ahmed
46. Kötü bir Tanrı’nın Varlığına Yönelik Kümülatif Bir Sebep – Jonathan David Garner
47. Teizme Karşı Biyolojik Evrim Kanıtı – Jeffery Jay Lowder
48. Evrenin Nedensiz Başlangıcının Metafiziksel Zorunluluğuna İlişkin George Nakhnikian’a Bir Cevap – Quentin Smith
49. Kusurlu Bir Tanrı – Yoram Hazony
50. Yeni Ateistler – James E. Taylor (Internet Encyclopedia of Philosophy)
51. Yeni Ateizm Eleştirel Bir Değerlendirme – Berat Mutluhan Seferoğlu
52. Bilim ve Din: Epistemik Bir Bakış – Nebi Mehdiyev
53. Plantinga’nın Dini Dışlayıcılık Savunusunun Eleştirisi – Nebi Mehdiyev
54. Dini Epistemoloji – Kelly James Clark (Internet Encyclopedia of Philosophy)
55. İslam ve Rasyonalite Üzerine Kısa Bir Değerlendirme – Musa Yanık
56. Panteizm – William Mander (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
57. Plantinga’nın Naturalizme Karşı Evrimsel Argüman’ı ve İtirazlar – Jonathan David Garner
58. Deflasyonist Argüman – Mehmet Mirioğlu
59. Kutsal Kitapların Anlamlarında Görelilik – Mehmet Mirioğlu
60. Ateizm ve Agnostisizm (Stanford Encyclopedia of Philosophy) – Paul Draper
61. Mutlak Kudret Argümanı – Mehmet Mirioğlu
62. Ateistler Neden Felsefe ve Teoloji ile İlgilenmeli? – Berat Mutluhan Seferoğlu
63. Teistler Farklı Ateist Tutumları Neden Bilmelidir? – Musa Yanık
64. Kötülük Problemine Karşı Özgür İrade Savunusu ve Eleştirel Bir Değerlendirme – Taner Beyter
65. Platon’un Felsefi Dini – Max Charlesworth
66. Objektif Dindarlığın İmkansızlığı Argümanı – Mehmet Mirioğlu
67. İsimlerini Bilmeniz Gereken 46 Ateist ve Nonteist Felsefeci – Berat Mutluhan Seferoğlu
68. Yanlış Anlaşılan Üç Teist Filozof: Aquinas, Pascal ve Paley – Berat Mutluhan Seferoğlu
69. Türkçede Analitik Din Felsefesi Çalışmaları – Musa Yanık
70. Stephen Unwin’in Bayesci Teoremi: Tanrı’nın Var Olma Olasılığı % Kaçtır? – Musa Yanık
71. Kelam Kozmolojik Argüman “Evrenin Başlangıcı Tanrı’yı Kanıtlar mı?” – Berat Mutluhan Seferoğlu
72. Kötülük Problemi “Evrendeki Kötülükler Ateizme Delil Midir” – Taner Beyter
73. “Allahsız Ahlak Olabilir mi?” Kitabının Eleştirisi – Talha Gülmez
74. İnternet Ateistleriyle İlgili Problem – Alex Malpass
75. Ateistlerin Pek Çoğunun İnandığı 10 Mit – Berat Mutluhan Seferoğlu
76. Din Duygu Düzenlemeyle İlgili, Bu Konuda Oldukça da İyi – Stephen T. Asma
77. Zamanı Tanrı Mı Yarattı? – William Lane Craig 
78. Felsefe Sohbetleri #4:Din Felsefesi (Part-1)
79. Felsefe Sohbetleri #4:Din Felsefesi (Part-2)
80. Muhammed: Avrupa Aydınlanmasının Ruhban Sınıfı Karşıtı Kahramanı – John Tolan
81. Tanrı’nın Varlığı Lehine ve Aleyhine Olan Argümanları Nasıl Sınıflandırabiliriz? – Jonathan David Garner
82. Paul Draper’ın Tanrı’nın Varlığına Dair Ahlak Argümanı – Jonathan David Garner
83. İyilik Problemi Diye Bir Şey var mı? – Jonathan David Garner
84. Enis Doko, Üçlübirlik Problemi ve Hristiyan Teizminin Eleştirisi Üzerine (1. Bölüm) – Yeşua Özçelik
85. Enis Doko, Üçlübirlik Problemi ve Hristiyan Teizminin Eleştirisi Üzerine (2. Bölüm) – Yeşua Özçelik
86. Ateizm Dünya Hakkında Öngörülerde Bulunur mu? – Jonathan David Garner
87. “Karakter Oluşturma” Teodisesi Üzerine Akla İlk Gelen Birkaç Fikir – Jonathan David Garner
88. Üçüncü Türden Bir Ahlak Argümanı – Alexander Pruss
89. “Ana Rahminde Biçim Vermeden Önce Tanıdım Seni / Yeremya” (1:5) – Alexander Pruss
90. Teslis, Cinsel Ahlak ve Liberal Hristiyanlık – Alexander Pruss
91. Şüpheci Teizm ve Tanrı’nın Sonsuzluğu – Alexander Pruss
92. Hristiyan Dünyasının Bölünmesini Bir Skandal Olarak Mı Görmeliyiz? – Alexander Pruss
93. Alexander R. Pruss ve Joshua L. Rasmussen’in “Zorunlu Varlık” Anketi ve Sonuçları – Musa Yanık
94. Euthyphro – Alexander Pruss
95. Teizm ve Qualia – Alexander Pruss
96. Açık Uçlu İki Kozmolojik Argüman – Alexander Pruss
97. Mereolojik Mükemmellik – Alexander Pruss
98. Teizm Doğru İse Qualia Temel Varlıklar Kategorisinde Değildir – Alexander Pruss
99. Büyük Kötülüklere Engel Olmak İçin Yalan Söylemek – Alexander Pruss
100. Teolojik Modellerin Üç Seviyesi – Alexander Pruss
101. Şimdicilik ve Haç – Alexander Pruss
102. Tanrı ve Zamanın B Teorisi – Alexander Pruss
103. Wittgenstein ve Din – Stephen Law
104. Cehennem Problemi: Allah’ın Adaletinin Sınırları – Talha Gülmez
105. Cehennem Problemi’ne Teistik Bir Yaklaşım – Ömer Çağrı Akarsu
106. ‘Cehennem Problemi’ Tartışmasına Katkı – Taner Beyter
107. Yeni Ahit Yazarlarının Eski Ahit’ten Yaptıkları Yanlış Alıntılar: Bu Onların İlhamsızlığının, Vahy Almadıklarının Delili mi? – Bassam Zawadi
108. Hiçlikten Yaratılış ve Kelam Kozmolojik Argüman – Jonathan David Garner
109. Tanrı’nın Yokluğu Lehine Ahlak Argümanı (Tersine Çevrilmiş Ahlak Argümanı) – Jonathan David Garner
110. Schellenberg’in İlahi Gizlilik Problemi’ne Plantinga’nın Dışsalcı Epistemolojisi Bir Yanıt Verebilir mi? – Musa Yanık
111. Mezmurlar 22:1 Tanrım Neden Terk Ettin Beni? – Eren Gündemir
112. Bilimsel Mucize Argümanı’nın Eleştirisi – Yasin Şahin
113. Mucizeler Gerçek mi? – Jonathan David Garner
114. Tanrı’nın Varlığı Aleyhine Disteleolojik Argümanlar – Jonathan David Garner
115. Paul Draper’in Acıya Dayalı Argümanı – Jonathan David Garner
116. Dinler Tarihine Giriş: Dinler Tarihi Niçin Önemlidir? – Musa Yanık
117. Sosyalizm Modern Dinin Manzarasının Şekillenmesine Nasıl Katkı Sağlamıştır? – Julian Strube
118. Agnostik Tavrın Makullüğü Üzerine (1. Bölüm) – Bilal Bekalp
119. Yeni Bir Mantıksal Kötülük Argümanı – Jonathan David Garner
120. Felsefe ve Hristiyan Teolojisi – Michael J. Murray & Michael Rea (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
121. Schellenberg’in Korkunç Acılara Dayalı Tümdengelim Argümanı – Jonathan David Garner
122. Kötülük Problemi – Thomas Metcalf
123. Arap ve İslam Metafiziği – Amos Bertolacci (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
124. Hayvanları Tanrı mı Yaratır? – Jonathan David Garner
125. İlahi Buyruk (Emir) Teorisi – Michael W. Austin (Internet Encyclopedia of Philosophy)
126. İlahi Buyruk Teorisi ve Ateizm – Alexander Pruss
127. İlahi Gizlilik – David Bayless
128. Enkarnasyon Öğretisi, Mantıksal Problem ve Bir Çözüm Önerisi – Yeşua Özçelik
129. Farklı Bir Analitik Felsefeci Portresi: Alvin Plantinga – Musa Yanık
130. Richard Swinburne: Kısa Bir Entelektüel Biyografi – Musa Yanık
131. Alvin Plantinga’nın Maharetli Başarısı – William Doino Jr.
132. Cehennem ve Evrenselcilik – A.G. Holdier
133. Kriz Anında Tanrı’nın Değerini Tartışmak: Leibniz vs Voltaire – Aaron James Wendland
134. Tanrı Yarattıklarına Duyular Yoluyla Bilgi Verir mi? – Jonathan David Garner
135. Alvin Plantinga ve Din Felsefesi’nin Yeniden Dirilişi – Kelly James Clark
136. C.S. Lewis İyidir Ama Bir De Alvin Plantinga’yı Okumalısınız – Michael Almeida
137. Mantıksal Kötülük Problemi – James R. Beebe (Internet Encyclopedia of Philosophy)
138. Paul Draper ve İlahi Gizlilik Argümanı – Jonathan David Garner
139. Alvin Plantinga ve Din Felsefesi’nin Yeniden Dirilişi – Kelly James Clark
140. Ben Bir Ateistim – Louise Antony
141. Teistik Olmayan Ahlak Üzerine Düşünceler – Ahmet Gencal
142. Tanrı’nın Varlığına Karşı Varoluşsal Argüman – Jonathan David Garner
143. İlahi Söz Edimleri ve Klasik Teizm – Alexander Pruss
144. Tanrı ve Bilinç Hakkında Jeffrey Jay Lowder’a Cevap – Jonathan David Garner
145. Edward Feser’in Gizlilik Argümanı’na Karşı Berbat İtirazları – Jonathan David Garner
146. Hristiyanlığa Karşı Tarihsel Argüman – Jonathan David Garner
147. Delilci/Olasılıksal Cehennem Argümanı – Jonathan David Garner
148. Ateizm Lehine 100 + 10 Argüman (İngilizce) ve 147 Türkçe Din Felsefesi İçeriği
149. Garner’ın Hristiyanlığa Karşı Tarihsel Argümanının Kısa Analizi – Yeşua Özçelik