Ontolojik Argüman Üzerine Leftow’a Yanıt – Jonathan David Garner

Brian Leftow, modal ontolojik argümanın kilit öncülü olan “modal ontolojik argümanın mümkünlülük önermesi” lehine olacak türden bir argüman önermektedir.

Leftow, insanların Tanrı ile ilgili deneyimler yaşadıklarını (dini deneyimler) bildirdiklerini ifade ediyor. Bunun da Her Şeye Kadir, Her Şeyi Bilen ve Sonsuz Rahmet Sahibi Maksimum Büyük Varlığın (Maximally Great Being) varlığının mümkün olmasının kanıtı olmasına hizmet ettiğini söylüyor. (Ç.N.: Maksimum Büyük Varlık, çağdaş din felsefesinde Tanrı’nın nitelikleri çerçevesinde devam tartışmalarda kullanılan bir kavramdır. Tanrı’nın kudreti, ahlaki kusursuzluğu veya her şeyi bilmesi gibi sıfatlarının kendi başına ve diğer sıfatlarla ilişkisini ele alır. Bu sıfatların hepsinin aynı anda maksimum olması mümkün müdür gibi sorularla ilgilenir.)

Argümanının kilit kısmı, kimsenin “kare daire” veya “evli bekar” gibi var olması imkansız olan nesnelerin deneyimine sahip olmadığını iddia etmesidir ve bu da, eğer “Maksimum Derecede Büyük Varlık” kavramı tutarsız ise, insanların maksimum derecede büyük bir varlık deneyimine sahip olamayacağı anlamına gelmektedir.

Ama bence bu biraz aceleci davranmaktır.

Bazı insanlar, aslında tutarsız ve anlamsız gibi görünen (ve muhtemelen gerçeğe uygun olma yeterliliği olmayan) tarif edilemez deneyimler yaşadıklarını söylerler, fakat yine de bir deneyimleri vardır. Richard Swinburne şöyle söylüyor:

Bu eşsiz ve özel deneyim, gündelik dilin kullanılması ile tasvir edilemeyen – genellikle de mistik bir deneyimdir. (Örneğin, “Beyazın beyaz olmayı, siyahın ise siyah olmayı bırakmaması ancak siyahın beyaz ve beyazın ise siyah olması gibi.”)

Dahası, aslolan şu ki insanların, iyi ve güçlü olduğunu düşündükleri bir Tanrı deneyimine sahip olduklarını düşünüyorum. Fakat bu deneyimin niçin “Maksimum Büyük Varlık” ile ilgili göründüğü pek açık değil. Aslında bütün mesele, “Maksimum Büyük bir Varlığın” var olmasının gerçekten tutarlı olup olmadığıdır. Eğer Tanrı’nın var olması gerçekten de mümkün değilse ve bütün mesele, azami derecede büyük bir varlığın var olmasının mümkün olup olmadığı ise, o zaman söz konusu bu deneyimler gerçek değildir; ama yine de onlar bir deneyime sahiptirler.

Yani, birisi “Maksimum Büyük bir Varlık” (MBV) olarak gördükleri şeyi deneyimlediklerini düşünebilirdi, ancak deneyimlerini yanlış yorumladıkları için deneyimledikleri şey hakkında yanıldıkları ortaya çıkar ve bu da onların deneyimlerinin başka bir şey olması gerektiği anlamına gelir. Veya, kendilerine MBV gibi görünen bir deneyim yaşadıklarını düşündüler ama yanıldılar; çünkü böyle bir Varlık tutarlı değil; … MBV’nin var olmasının mümkün olup olmadığı kesin değildir.

Görünüşe göre bu argüman, Maksimuma yakın Büyük bir Varlığı desteklemek için kullanılabilir. Muazzam derecede iyi ve muazzam derecede güçlü bir varlık ya da her şeye gücü yeten ama çok iyi olmayan bir varlık vb gibi. O, insanların bu Tanrı kavramlarıyla ilgili herhangi bir deneyim yaşamadıklarını mı düşünüyor? Her şeye gücü yeten ve yarı iyi bir varlığı deneyimlediğini bilip bilmemekte herhangi bir problem varsa veya bunun ne tam olarak demek olduğu açık değilse, bu beni destekleyen bir şeydir.

Ve dahası bazı teist olmayanlar, görünüşte anlamsız olan ıstırap deneyimlerinden dolayı onlara Tanrı’nın yokmuş gibi geldiğini ifade ediyorlar. Benzer şekilde çoğu insan, Tanrı’nın varlığının imkansız olduğunu çünkü Tanrı kavramının da “evli bir bekar” kavramında olduğu gibi tutarsızlık içerdiğini öne süren argümanlar nedeniyle olasılık öncülünden şüphe ediyor. Eğer durum bu ise, o halde Tanrı’nın var olması mümkün değildir. Bu argümanlar en azından, olasılık öncülünün doğru olmadığına dair kanıt sunar.

Ancak Leftow’un argümanı ile ilgili tuhaf olan şey, ne onun düşündüğü gibi buna ihtiyaç duyulmaması ne de bu argümanın, olasılık önermesinin muhtemelen doğru olduğu sonucuna varmak için yeterli olduğunu iddia etmesidir. Mesela, Tanrı gibi zorunlu bir somut varlığın mümkün olduğunu iddia etmek için modal bir kozmolojik argümana başvurulabilir. Problem, Tanrı’nın diğer niteliklerini ele aldığımızda ortaya çıkar. Tanrı’nın (kendi içinde) tutarlı bir kavram olup olmadığı açık değildir ve sizi klasik Tanrı kavramına ulaştıran pek argüman da yoktur.

Ahlak Argümanı sizi mutlak iyi bir Varlığa değil çok iyi bir Varlığa ulaştırır. Teleolojik argüman ise sizi klasik Tanrı konseptine yaklaştırmaz, bu da ontolojik argümanın olasılık öncülünü desteklemek için bu türden argümanlara başvurmanın bir işe yaramayacağı anlamına gelir.

Mühim olan nokta tam olarak şudur: Tanrı’nın varlığına dair diğer argümanlara başvurmak gibi her kanıt parçası için, teist olmayanlar da “Tanrı’nın var olmaması mümkündür” önermesine başvurarak veya bu önermeyi destekleyerek yapabilir. Teist olmayanlar için bu, teizme epey zarar verdiği düşünülen “acıya dayalı kanıt argümanı” gibi dikkate değer argümanların tümevarımsal versiyonunu da içerir.

Din Filozofları dahil pek çok filozof, ontolojik argümanın herhangi bir biçiminin güvenilir ve iyi sebeplere dayanan sağlam bir argüman olduğunu düşünmez. Felsefe tarihindeki pek çok argüman gibi bu argüman da epey ilginç bir argümandır, ancak bu onun, Tanrı’nın varlığı lehine sağlam bir argüman olarak kabul edilmesi gerektiği anlamına gelmez.

Jonathan David Garner– “Response to Leftow on the Ontological Argument”, (Erişim Tarihi: 23.01.2021)

Çevirmen: Taner Beyter

Din Felsefesi İle İlgili Diğer İçeriklerimiz

1. Ateizmi Kanıtlamanın İki Yolu – Quentin Smith
2. Din Felsefesine Giriş: Felsefe, Tanrı’nın Varlığına Dair Ne Söyleyebilir? – Taner Beyter
3. Din veya İlahi Buyruk Teorisi – Steve McCartney & Rick Parent
4. Ateistler Doğaüstüne İnanabilir mi? – Berat Mutluhan Seferoğlu
5. Din Felsefesinin Alanı ve Önemi Hakkında – Charles Taliaferro & Elsa J. Marty
6. Kozmolojik Kanıt ve İki İtiraz – Zikri Yavuz
7. Cömertliğin İstismarı – Talha Gülmez
8. Tanrı ve Zaman – Gregory E. Ganssle (Internet Encyclopedia of Philosophy)
9. Kelam Kozmolojik Argümanı’na Giriş – Berat Mutluhan Seferoğlu
10. Cehennem Problemi: Allah’ın Adaletinin Sınırları – Talha Gülmez
11. Bilim + Din – Tom McLeish
12. Craig’in Metaetik Ahlak Argümanı’nın ve Teistik Metaetik Teorilerinin Eleştirel Bir Değerlendirmesi – Berat Mutluhan Seferoğlu
13. Reformcu Epistemoloji ve Temel İnançlar – Taner Beyter
14. Reformcu Epistemoloji ve Tanrı İnancı – Taner Beyter
15. İnce Ayar Argümanı Ve Bilinç – Alex Malpass
16. Tanrı Nerede? – Edward Feser
17. Seküler Bir Ahlakın Olanaklılığına Dair Bir Metaargüman – Talha Gülmez
18. Doğal Teoloji ve Doğal Din – Andrew Chignell & Derk Pereboom (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
19. Olumsallık Argümanı Üzerine Bazı Düşünceler – Jonathan David Garner
20. Olumsallık Argümanı’nı Çürütmek – Jonathan David Garner
21. Acı ve Hazzın Biyolojik Rolüne Dayalı Argüman – Jeffery Jay Lowder
22. Tanrı’nın Kanıtı Olarak Kötülük? – Melinda Penner
23. Anselm’in Ontolojik Argümanı – Edward Feser
24. Mucizeler ve Edward Feser – Jonathan David Garner
25. Zaman, Uzay ve Tanrı – Edwerd Feser
26. Dini Epistemoloji: Alvin Plantinga Örneği – Musa Yanık
27. Çünkü Tanrı Öyle Söylüyor: İlahi Buyruk Teorisi Üzerine – Spencer Case
28. Tanrı’ya Dair Ahlaki Argümanlar (1): Kanıt Temelli Biçimler – John Danaher
29. Tanrı’nın Varlığına Dair Tasarım Argümanları – Thomas Metcalf
30. Daha İyi Bir Dünyanın Olmayışı Problemi: Mümkün Dünyaların En İyisi – Kirk Lougheed
31. Hür İrade Savunması – Alvin Plantinga
32. Üçlübirlik İnancı Tutarsız mı? – Yeşua Özçelik
33. Tanrı Yalan Söyleyebilir mi? – Dallas G Denery II
34. Tanrı’nın Varlığına Dair “İnce Ayar” Argümanı – Thomas Metcalf
35. Dini İnançlar İçin Epistemik Eşitliğin İmkânı: Parite Argümanı – Musa Yanık
36. Klasik Ontolojik Argüman’ın Ateistik Eleştirisi – Mehmet Mirioğlu
37. Üçlübirlik İnancının Tutarsızlığı Argümanı– Jeffery Jay Lowder
38. Teistler İçin +20 Soru – Jeffery Jay Lowder
39. Ted Drange’nin Yaratılış-Karşıtı Argümanı – Jeffery Jay Lowder
40. Natüralizme Karşı Özgür Düşünme Argümanı’yla İlgili Problem – Alex Malpass
41. Alternatif Tanrı Konseptleri – Jonathan David Garner
42. Vahiy Epistemolojisi İçin Sonsuz Gerileme – Alex Malpass
43. Teoloji ve Analitik A Posteriori – Edward Feser
44. Augustine ve İdam Cezası Üzerine – Edward Feser
45. İnanmanın Günahı – Arif Ahmed
46. Kötü bir Tanrı’nın Varlığına Yönelik Kümülatif Bir Sebep – Jonathan David Garner
47. Teizme Karşı Biyolojik Evrim Kanıtı – Jeffery Jay Lowder
48. Evrenin Nedensiz Başlangıcının Metafiziksel Zorunluluğuna İlişkin George Nakhnikian’a Bir Cevap – Quentin Smith
49. Kusurlu Bir Tanrı – Yoram Hazony
50. Yeni Ateistler – James E. Taylor (Internet Encyclopedia of Philosophy)
51. Yeni Ateizm Eleştirel Bir Değerlendirme – Berat Mutluhan Seferoğlu
52. Bilim ve Din: Epistemik Bir Bakış – Nebi Mehdiyev
53. Plantinga’nın Dini Dışlayıcılık Savunusunun Eleştirisi – Nebi Mehdiyev
54. Dini Epistemoloji – Kelly James Clark (Internet Encyclopedia of Philosophy)
55. İslam ve Rasyonalite Üzerine Kısa Bir Değerlendirme – Musa Yanık
56. Panteizm – William Mander (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
57. Plantinga’nın Naturalizme Karşı Evrimsel Argüman’ı ve İtirazlar – Jonathan David Garner
58. Deflasyonist Argüman – Mehmet Mirioğlu
59. Kutsal Kitapların Anlamlarında Görelilik – Mehmet Mirioğlu
60. Ateizm ve Agnostisizm (Stanford Encyclopedia of Philosophy) – Paul Draper
61. Mutlak Kudret Argümanı – Mehmet Mirioğlu
62. Ateistler Neden Felsefe ve Teoloji ile İlgilenmeli? – Berat Mutluhan Seferoğlu
63. Teistler Farklı Ateist Tutumları Neden Bilmelidir? – Musa Yanık
64. Kötülük Problemine Karşı Özgür İrade Savunusu ve Eleştirel Bir Değerlendirme – Taner Beyter
65. Platon’un Felsefi Dini – Max Charlesworth
66. Objektif Dindarlığın İmkansızlığı Argümanı – Mehmet Mirioğlu
67. İsimlerini Bilmeniz Gereken 46 Ateist ve Nonteist Felsefeci – Berat Mutluhan Seferoğlu
68. Yanlış Anlaşılan Üç Teist Filozof: Aquinas, Pascal ve Paley – Berat Mutluhan Seferoğlu
69. Türkçede Analitik Din Felsefesi Çalışmaları – Musa Yanık
70. Stephen Unwin’in Bayesci Teoremi: Tanrı’nın Var Olma Olasılığı % Kaçtır? – Musa Yanık
71. Kelam Kozmolojik Argüman “Evrenin Başlangıcı Tanrı’yı Kanıtlar mı?” – Berat Mutluhan Seferoğlu
72. Kötülük Problemi “Evrendeki Kötülükler Ateizme Delil Midir” – Taner Beyter
73. “Allahsız Ahlak Olabilir mi?” Kitabının Eleştirisi – Talha Gülmez
74. İnternet Ateistleriyle İlgili Problem – Alex Malpass
75. Ateistlerin Pek Çoğunun İnandığı 10 Mit – Berat Mutluhan Seferoğlu
76. Din Duygu Düzenlemeyle İlgili, Bu Konuda Oldukça da İyi – Stephen T. Asma
77. Zamanı Tanrı Mı Yarattı? – William Lane Craig 
78. Felsefe Sohbetleri #4:Din Felsefesi (Part-1)
79. Felsefe Sohbetleri #4:Din Felsefesi (Part-2)
80. Muhammed: Avrupa Aydınlanmasının Ruhban Sınıfı Karşıtı Kahramanı – John Tolan
81. Tanrı’nın Varlığı Lehine ve Aleyhine Olan Argümanları Nasıl Sınıflandırabiliriz? – Jonathan David Garner
82. Paul Draper’ın Tanrı’nın Varlığına Dair Ahlak Argümanı – Jonathan David Garner
83. İyilik Problemi Diye Bir Şey var mı? – Jonathan David Garner
84. Enis Doko, Üçlübirlik Problemi ve Hristiyan Teizminin Eleştirisi Üzerine (1. Bölüm) – Yeşua Özçelik
85. Enis Doko, Üçlübirlik Problemi ve Hristiyan Teizminin Eleştirisi Üzerine (2. Bölüm) – Yeşua Özçelik
86. Ateizm Dünya Hakkında Öngörülerde Bulunur mu? – Jonathan David Garner
87. “Karakter Oluşturma” Teodisesi Üzerine Akla İlk Gelen Birkaç Fikir – Jonathan David Garner
88. Üçüncü Türden Bir Ahlak Argümanı – Alexander Pruss
89. “Ana Rahminde Biçim Vermeden Önce Tanıdım Seni / Yeremya” (1:5) – Alexander Pruss
90. Teslis, Cinsel Ahlak ve Liberal Hristiyanlık – Alexander Pruss
91. Şüpheci Teizm ve Tanrı’nın Sonsuzluğu – Alexander Pruss
92. Hristiyan Dünyasının Bölünmesini Bir Skandal Olarak Mı Görmeliyiz? – Alexander Pruss
93. Alexander R. Pruss ve Joshua L. Rasmussen’in “Zorunlu Varlık” Anketi ve Sonuçları – Musa Yanık
94. Euthyphro – Alexander Pruss
95. Teizm ve Qualia – Alexander Pruss
96. Açık Uçlu İki Kozmolojik Argüman – Alexander Pruss
97. Mereolojik Mükemmellik – Alexander Pruss
98. Teizm Doğru İse Qualia Temel Varlıklar Kategorisinde Değildir – Alexander Pruss
99. Büyük Kötülüklere Engel Olmak İçin Yalan Söylemek – Alexander Pruss
100. Teolojik Modellerin Üç Seviyesi – Alexander Pruss
101. Şimdicilik ve Haç – Alexander Pruss
102. Tanrı ve Zamanın B Teorisi – Alexander Pruss
103. Wittgenstein ve Din – Stephen Law
104. Cehennem Problemi: Allah’ın Adaletinin Sınırları – Talha Gülmez
105. Cehennem Problemi’ne Teistik Bir Yaklaşım – Ömer Çağrı Akarsu
106. ‘Cehennem Problemi’ Tartışmasına Katkı – Taner Beyter
107. Yeni Ahit Yazarlarının Eski Ahit’ten Yaptıkları Yanlış Alıntılar: Bu Onların İlhamsızlığının, Vahy Almadıklarının Delili mi? – Bassam Zawadi
108. Hiçlikten Yaratılış ve Kelam Kozmolojik Argüman – Jonathan David Garner
109. Tanrı’nın Yokluğu Lehine Ahlak Argümanı (Tersine Çevrilmiş Ahlak Argümanı) – Jonathan David Garner
110. Schellenberg’in İlahi Gizlilik Problemi’ne Plantinga’nın Dışsalcı Epistemolojisi Bir Yanıt Verebilir mi? – Musa Yanık
111. Mezmurlar 22:1 Tanrım Neden Terk Ettin Beni? – Eren Gündemir
112. Bilimsel Mucize Argümanı’nın Eleştirisi – Yasin Şahin
113. Mucizeler Gerçek mi? – Jonathan David Garner
114. Tanrı’nın Varlığı Aleyhine Disteleolojik Argümanlar – Jonathan David Garner
115. Paul Draper’in Acıya Dayalı Argümanı – Jonathan David Garner
116. Dinler Tarihine Giriş: Dinler Tarihi Niçin Önemlidir? – Musa Yanık
117. Sosyalizm Modern Dinin Manzarasının Şekillenmesine Nasıl Katkı Sağlamıştır? – Julian Strube
118. Agnostik Tavrın Makullüğü Üzerine (1. Bölüm) – Bilal Bekalp
119. Yeni Bir Mantıksal Kötülük Argümanı – Jonathan David Garner
120. Felsefe ve Hristiyan Teolojisi – Michael J. Murray & Michael Rea (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
121. Schellenberg’in Korkunç Acılara Dayalı Tümdengelim Argümanı – Jonathan David Garner
122. Kötülük Problemi – Thomas Metcalf
123. Arap ve İslam Metafiziği – Amos Bertolacci (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
124. Hayvanları Tanrı mı Yaratır? – Jonathan David Garner
125. İlahi Buyruk (Emir) Teorisi – Michael W. Austin (Internet Encyclopedia of Philosophy)
126. İlahi Buyruk Teorisi ve Ateizm – Alexander Pruss
127. İlahi Gizlilik – David Bayless
128. Enkarnasyon Öğretisi, Mantıksal Problem ve Bir Çözüm Önerisi – Yeşua Özçelik
129. Farklı Bir Analitik Felsefeci Portresi: Alvin Plantinga – Musa Yanık
130. Richard Swinburne: Kısa Bir Entelektüel Biyografi – Musa Yanık
131. Alvin Plantinga’nın Maharetli Başarısı – William Doino Jr.
132. Cehennem ve Evrenselcilik – A.G. Holdier
133. Kriz Anında Tanrı’nın Değerini Tartışmak: Leibniz vs Voltaire – Aaron James Wendland
134. Tanrı Yarattıklarına Duyular Yoluyla Bilgi Verir mi? – Jonathan David Garner
135. Alvin Plantinga ve Din Felsefesi’nin Yeniden Dirilişi – Kelly James Clark
136. C.S. Lewis İyidir Ama Bir De Alvin Plantinga’yı Okumalısınız – Michael Almeida
137. Mantıksal Kötülük Problemi – James R. Beebe (Internet Encyclopedia of Philosophy)
138. Paul Draper ve İlahi Gizlilik Argümanı – Jonathan David Garner
139. Alvin Plantinga ve Din Felsefesi’nin Yeniden Dirilişi – Kelly James Clark
140. Ben Bir Ateistim – Louise Antony
141. Teistik Olmayan Ahlak Üzerine Düşünceler – Ahmet Gencal
142. Tanrı’nın Varlığına Karşı Varoluşsal Argüman – Jonathan David Garner
143. İlahi Söz Edimleri ve Klasik Teizm – Alexander Pruss